Rozmawiano o możliwości pomocy ukraińskim partnerom przez polskie samorządy, wysłuchano relacje merów ukraińskich miast dotkniętych działaniami wojennymi oraz nakreślano perspektywy na przyszłość. Współorganizatorami Forum były program ULEAD, Rada Gmin i Regionów Europy (CEMR) i Związek Miast Polskich.
W słowach powitania Zygmunt Frankiewicz, prezes ZMP, powiedział m.in. - Polskie samorządy zdały i nadal zdają egzamin w tak wyjątkowej i trudnej sytuacji, teraz widać jak ważne są więzi między samorządami i mieszkańcami, to jest wartość bezcenna, teraz widać, że relacje międzyludzkie są fundamentem Europy. Jestem dumny z Polaków, trzymam kciuki za wolną Ukrainę.
Gościem spotkania był także Wiaczesław Nehoda, wiceminister Rozwoju Regionalnego i Terytorialnego Ukrainy. Podkreślił on, że współpraca na poziomie lokalnym powinna być najważniejsza. Zaznaczył, że polskie samorządy są liderami współpracy i pomocy, a polski naród wspiera Ukraińców w walce o wolność. Nawiązując do swojego krótkiego pobytu w Polsce w maju (relacja tutaj), podczas którego m.in. spotkał się z ministrem Funduszy i Polityki Regionalnej RP Grzegorzem Pudą, wspomniał o podpisanej wspólnej deklaracji o współpracy samorządów Polski i Ukrainy w różnych obszarach. W opinii wiceministra Nehody w procesie odbudowy zwłaszcza aktywizacja działalności gospodarczej będzie miała kluczowe znaczenie.
Obecna sytuacja i relacje polsko-ukraińskie to zdaniem Wiaczesława Nehody czas na nową umowę o dobrym sąsiedztwie, gdzie kwestia partnerstwa będzie zajmować ważne miejsce, a Polska ma w tej kwestii duże doświadczenie. - Miejmy nadzieję, że stworzymy podwaliny do wspólnej przestrzeni europejskiej – zakończył.
- Cały świat jest świadkiem tego, z jaką determinacją Polskie samorządy i Polacy pomagają Ukrainie. Słowo „solidarność” nabrało nowego znaczenia. Polacy otworzyli swoje serca dla Ukraińców. Istnieje ponad 550 umów o współpracy i te umowy naprawdę odzwierciedlają tę chęć do niesienia pomocy. Musimy połączyć wysiłki, aby zakończyć tą wojnę, potrzebna jest pomoc wojskowa, humanitarna i wsparcie w odbudowie Ukrainy – mówiła Lilia Furtus, I Sekretarz Ambasady Ukrainy w Polsce. Zaapelowała także do polskiego środowiska samorządowego o wsparcie na forum europejskim starań Ukrainy o status kandydata do Unii Europejskiej. Platformą współpracy może być także Trójkąt Lubelski łączący Polskę, Litwę i Ukrainę.
Tomasz Ostropolski, reprezentujący Delegaturę UE w Ukrainie zaakcentował, że UE zawsze wspierała Ukrainę, czego widocznym przykładem są m.in. działania w ramach programu U-LEAD, realizowane w wielu obszarach w skoordynowany sposób. Dyrektor Programowy GIZ U-LEAD with Europe, Bastian Veigel, podkreślił, że UE wspiera naród ukraiński, wykazujący się ogromną odpornością na przemoc. Bardzo istotne jest wielopoziomowe zarządzanie pomocą. U-LEAD with Europe w celu lepszego budowania mostów pomiędzy UE i Ukrainą, utworzył swoją bazę w Polsce.
W drugiej części spotkania uczestnicy wysłuchali merów dwóch ukraińskich miast. Volodymyr Shmatko, mer Czortkowa w obwodzie tarnopolskim, rozpoczął swoje wystąpienie od przypomnienia, że w procesie decentralizacji, który rozpoczął się w Ukrainie 7 lat temu, ukraińscy samorządowcy sporo skorzystaliśmy z polskich doświadczeń. - Współpraca z polskimi samorządami ma dla nas ogromne znaczenie – podkreślał. Od momentu zaostrzenia rosyjskiej agresji prawie 3000 przesiedleńców wewnętrznych przybyło do Czortkowa, 30-sto tysięcznego miasta. Pomoc humanitarną samorząd otrzymał m.in. z Leżajska. Ponad 100 ton pomocy, która trafiła do Czortkowa była wykorzystana na miejscu, ale została także przekazana do obwodów sumskiego i charkowskiego.
Na Czortków w niedzielę 12 czerwca spadły rosyjskie rakiety, wystrzelone z okrętów na Morzu Czarnym – niestety są ranni, w tym dzieci. Pociski trafiły w budynki mieszkalne. Swoje wystąpienie Volodymyr Shmatko zakończył zdjęciami zniszczonych przez rosyjskich najeźdźców domów i mieszkań.
Kolejnym gościem Forum był Oleksandr Markushyn, mer Irpienia w obwodzie kijowski. Irpień szczególne podziękowania kieruje do Polski, do miasta partnerskiego Pisz, które od pierwszych dni rosyjskiej agresji zaoferowało swoją pomoc. Bilans działań wojennych i koszt jaki podkijowskie miasto zapłaciło za wolność i zatrzymanie sił rosyjskich przed atakiem na Kijów, to 1150 zniszczonych budynków jednorodzinnych, 150 budynków wielopiętrowych (z czego 40 nie nadaje się do odbudowy),to ponad 1500 rodzin bez dachu nad głową. Irpień aktywnie zabiega o środki wsparcia na odbudowę miasta. Skala zniszczeń jest ogromna, jest to prawie 70% tkanki miejskiej. Z jednego z najbogatszych małych miast Ukrainy Irpień, po rosyjskiej okupacji, stał się ruiną. Jednym z priorytetów władz miasta jest odbudowa placówek oświatowych – szkół i przedszkoli, by 1 września tego roku, najmłodsi mieszkańcy mieli dokąd wrócić i kontynuować naukę.
Trzecia część spotkania poświęcona była przykładom działań podejmowanych przez polskie miasta i przy udziale polskich miast. Rzeszów reprezentował Kamil Czyż, dyrektor Departamentu Marki Miasta, Współpracy Gospodarczej i Turystyki. Zarysował on skalę pomocy, jakiej władze, przy zaangażowaniu mieszkańców Rzeszowa, udzieliły przybyszom z Ukrainy. 1,5 mln uchodźców z Ukrainy przeszło przez dworzec kolejowy, w mieście powstał HUB z pomocą humanitarną i punkt recepcyjny. W uznaniu wysiłków i skali przedsięwzięć miasto otrzymało zaszczytny tytuł „miasta ratownika” przyznany przez prezydenta Ukrainy Volodymyra Zelenskego. W najbliższych dniach Czernichów i Rzeszów podpiszą porozumienie o współpracy i wsparciu przy odbudowie.
Leżący przy granicy polsko-ukraińskiej Chełm to 60 tysięczne miasto, które przyjęło blisko 25 tys. Ukraińców. W szczytowym momencie w mieście działały trzy punkty recepcyjne, aktualnie pracują dwa. Dużą wagę przywiązywano do zapewnienia przybyszom z Ukrainy wsparcia psychologicznego, po traumatycznych przeżyciach. Aktualnie nowym zadaniem jest pomoc w transferze osób, które decydują się wracać do Ukrainy.
Mieszkańcami Chełma, jeszcze z okresu przed zaostrzeniem konfliktu, jest spora społeczność ukraińska, w tym uczniowie i studenci chełmskich szkół i uczelni. Integracja polskich i ukraińskich obywateli miasta jest bardzo ważnym zadaniem, podkreślała w swojej wypowiedzi Dorota Cieślik, zastępca Prezydenta Miasta.
Ostatnim gościem Forum był Paweł Kost, Kierownik Przedstawicielstwa Fundacji Solidarności Międzynarodowej w Ukrainie. FSM od 10 lat działa w Ukrainie. Po 24 lutego tego roku, gdy Rosja rozpoczęła pełnowymiarowy atak zbrojny na Ukrainę, Fundacja przewartościowała swoje wcześniejsze plany. Po przeprowadzeniu badań we współpracy z ukraińskimi samorządami zidentyfikowano 6 istotnych obszarów pomocy.
Pierwszy z nich to zabezpieczenie potrzeb humanitarnych – żywności, środków higienicznych, podstawowych leków. Drugi obejmuje trudną sytuację placówek służby zdrowia, których obciążenie w niektórych gminach zwiększyło się o ponad 30%. Kolejny – trzeci zakres zagadnień – to znaczne pogorszenie ogólnej sytuacji socjalno-ekonomicznej mieszkańców Ukrainy. W niektórych gminach poziom bezrobocia gwałtownie wzrósł o 10, a nawet 25%, a dochody jst zmniejszyły się już o 30% w stosunku do planów. Odnotowano także ogromne obciążenie pracowników socjalnych i brak kadr w tym obszarze, co sygnalizuje ponad 80% ukraińskich samorządów. Szczególnej opieki wymagają także weterani wojenni i ich rodziny, a także rodziny poległych. Osobna grupa nowych zadań, przed którymi stanęły miasta i gminy Ukrainy, to troska o osoby wewnętrznie przesiedlone.
W odpowiedzi na te potrzeby FSM nawiązała współpracę z BGK i MSZ RP organizując pomoc humanitarną, której koordynacją na terenie Ukrainy zajmuje się misja FSM we Lwowie. Przy wsparciu środków pochodzących z UE prowadzone są działania obejmujące obszar edukacyjny i wzmacnianie kompetencji ukraińskich samorządów w dostarczaniu tych usług. We współpracy m.in. z ULEAD budowany jest system obrony cywilnej w Ukrainie w oparciu o Ochotnicze Straże Pożarne, także w zakresie dopracowania odpowiednich regulacji prawnych. Wspólnie ze Związkiem Miast Polskich Fundacja rozpoczyna realizację programu stażowego dla ukraińskich pracowników samorządowych, który ma odpowiedzieć na indywidualne potrzeby szkoleniowe rekrutowanych stażystów.
W Forum wzięło udział blisko 180 osób, przedstawicieli polskich i ukraińskich samorządów, organizacji krajowych i międzynarodowych. Dyskusja była okazją do poznania aktualnej sytuacji, w której znajdują się ukraińskie miasta i ich mieszkańcy, zidentyfikowania wyzwań z jakimi zmagają się włodarze miast oraz wysłuchania deklaracji UE o zapewnieniu wsparcia i środków na rzecz odbudowy Ukrainy i jej członkostwa w demokratycznej, wolnej Unii Europejskiej.
