Podczas posiedzenia 11 grudnia 2015 r. w Gliwicach członkowie Zarządu Związku Miast Polskich zajęli stanowiska m.in. w sprawie poselskiego projektu ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy oraz projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (wyższa kwota wolna od podatku).

Zarząd ZMP negatywnie zaopiniował proponowane w projekcie ustawy o ochronie praw lokatorów (druk sejmowy nr 74) bezterminowe wydłużenie obowiązku dostarczania przez gminę lokali zastępczych i pokrywania kosztów przeprowadzki najemcom budynków stanowiących własność osób fizycznych w związku z koniecznością remontu lub rozbiórki takich nieruchomości. Wcześniej w tej sprawie Zarząd wypowiadał się już na posiedzeniu w Bydgoszczy 25 września br. - komunikat tutaj.

Zdaniem przedstawicieli miast, wydłużenie tego - obowiązującego od kilkunastu lat - przepisu godzi w samych mieszkańców. Doprowadza bowiem często do umyślnego zaniedbywania stanu nieruchomości. Właściciele celowo nie wywiązują się z obowiązku dbania o należyty stan techniczny nieruchomości, mając w perspektywie możliwość obarczenia gminy skutkami swoich zaniechań. Podkreślono, że przedłużenie obowiązywania regulacji spowoduje wymierne skutki finansowe dla JST bez ich oszacowania oraz wskazania źródeł finansowania tego zadania - stanowisko ZMP.

Z kolei w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk sejmowy nr 51) Zarząd ZMP popiera ideę przyświecającą Prezydentowi RP przygotowaniu tego projektu ustawy. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 28 października 2015 r. wskazywał, że obecnie ustalona dla podatnika kwota wolna od podatku jest ponad dwukrotnie niższa od minimum egzystencji, co jest niezgodne z ustawą zasadniczą. Dlatego jej podniesienie jest obecnie niezbędne i musi nastąpić już w roku 2016. Samorządowcy z miast zwrócili jednak uwagę na fakt niezgodności projektu z art. 50 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, który stanowi, że „projekt ustawy skutkującej zmianą poziomu dochodów lub wydatków jednostek samorządu terytorialnego wymaga określenia wysokości skutków tych zmian, wskazania źródeł ich sfinansowania oraz zaopiniowania przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego.” Projekt ten nie zawiera oceny skutków regulacji, zgodnych z obowiązującymi standardami, w tym zwłaszcza nie wskazuje źródeł finansowania proponowanych zmian dla jednostek samorządu terytorialnego. Chociaż w uzasadnieniu projektu nie ma odniesień do finansów JST, można jednak z przytoczonych danych wyliczyć, że zmniejszenie dochodów JST w wyniku przyjęcia tej regulacji wyniesie 6,86 mld zł (wg danych dla roku 2013).

Związek doceniając fakt, że Sejm RP powrócił po trzech latach do obywatelskiego projektu ustawy, której celem było właśnie zniwelowanie negatywnych dla JST skutków poprzednich zmian w systemie PIT (druk 24), oczekuje, że tym razem, przed uchwaleniem kolejnej, podobnie skutkującej zmiany, nastąpi rzetelne oszacowanie jej skutków dla gmin, powiatów i województw i zostaną wprowadzone stosowne zmiany w zasilaniu budżetów JST, np. wzrost udziału samorządów we wpływach z PIT. Dopuszcza jednak inne formy rekompensaty, jak np. zmniejszenie części obciążeń finansów JST czy zakresu ich zadań - stanowisko ZMP.

W trakcie spotkania w Gliwicach burzliwa dyskusja odbyła się na temat planowanych przez rząd zmian w systemie edukacji (zniesienie obowiązku szkolnego od lat 6 i likwidacja gimnazjów). Obradująca parę dni wcześniej, 3-4 grudnia br. we Włocławku, Komisja Edukacji ZMP negatywnie odniosła się do planowanych zmian w oświacie, zarówno odnośnie przywrócenia realizacji obowiązku szkolnego od 7 lat, jak i likwidacji gimnazjów oraz zapisów art. 42 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela. W podjętym stanowisku zaapelowano o przeprowadzenie szerokich konsultacji wśród przedstawicieli różnych środowisk, z uwzględnieniem opinii samorządów.

Zarząd poparł stanowisko Komisji, które rozszerzył o argumenty i konkretne przykłady przytaczane przez przedstawicieli miast (tutaj). Wyrażono poparcie dla projektu PiS, złożonego w czerwcu 2015 r. (druk sejmowy nr 3606), gdyż realizuje on wcześniejsze postulaty ZMP (dobrowolność obowiązku szkolnego od lat 6, na wniosek rodziców). W kwestii gimnazjów zaproponowano takie samo stanowisko, jakie ZMP zajęło w momencie wprowadzania gimnazjów do systemu oświaty - reforma taka wymaga czasu, pieniędzy i dyskusji merytorycznej.

Samorządowcy podkreślają, że proponowane obecnie zniesienie obowiązku szkolnego dla 6-latków i pozostawienie ich w placówkach przedszkolnych spowoduje, że w najbliższym roku szkolnym zostanie ograniczony bądź zupełnie uniemożliwiony dostęp dzieci 3-letnich do edukacji przedszkolnej. Może to rodzić falę protestów rodziców.

Powrót dzieci 6-letnich do przedszkoli i w związku z tym brak miejsc dla dzieci 3-letnich będzie zmuszał gminy do ogłaszania konkursów kierowanych do placówek niepublicznych, aby w ten sposób zapewnić miejsca wszystkim chętnym dzieciom. Przyjęcie takiego rozwiązania, w świetle obowiązujących przepisów, będzie generowało w samorządach kolejne wydatki na realizację zadania własnego, jakim jest zapewnienie wychowania przedszkolnego mieszkańcom gminy.

Istnieje też zagrożenie dla dalszego zatrudnienia rzeszy nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, poprzez drastyczne zmniejszenie naboru do klas I. Jest bardzo prawdopodobne, że powstanie bardzo mała liczba klas I, ale klasy te będą liczyć po kilku uczniów. Kolejna kwestia związana ze skutkami finansowymi, dotyczy przekazywanej z budżetu państwa dotacji przedszkolnej, także na dzieci 6-letnie, która nie zrekompensuje utraty subwencji oświatowej z tytułu realizacji obowiązku szkolnego przez te dzieci.

Szczególnie trudna sytuacja czeka miasta niebędące miastami na prawach powiatu, mówił o tym obecny na posiedzeniu Piotr Głowski, prezydent Piły, gdzie przeanalizowano i policzono już skutki propnowanych zmian dotyczących zniesienia obowiązku szkolnego dla sześciolatków i likwidacji gimanzjów – trzeba będzie zwolnić 200 nauczucieli i personelu pomocniczego, zamknąć 2 szkoły, a nauka w niektórych placówkach będzie odbywała się na 3 zmiany. - Lepiej naprawiać, a nie burzyć – postulował P. Głowski.

Członkowie Zarządu zwracali uwagę na takie niebezpieczeństwa jak: zwrot kosztów dowożenia dzieci (obowiązek ustalania sieci przedszkoli spowoduje, że rodzice wybierając przedszkole poza obwodem 3 km, będą mogli ubiegać się o zwrot kosztów dowożenia dziecka do przedszkola), ograniczenie zdolności poznawczych i rozwojowych dzieci, protesty społeczne, pozbawienie możliwości kreowania polityki oświatowej na terenie gminy, nieracjonalne gospodarowanie środkami publicznymi, zwrot środków z projektów współfinansowanych z UE (gimnazja). Dużym zagrożeniem jest też powrót do uzgodnień z kuratorem sieci szkolnej. - Oderwanie decyzji od odpowiedzialności to katastrofa – komentował Zygmunt Frankiewicz, prezydent Gliwic, prezes ZMP. Przypomniano dawne postulaty ZMP dotyczące uelstycznienia obwodów szkolnych.

Takie duże zmiany w edukacji wymagają rozważenia wszelkich konsekwencji ich wdrożenia i wykazania zrozumienia. Skutki mogą spowodować bowiem wielkie zamieszanie i degradację rozpoczętego procesu reformy oświaty, a także okazać się dramatyczne dla wielu samorządowych społeczności. - Błędy mogą być trudne do odkręcenia; to poważna sprawa, i nie można tego procedować w niezrozumiałym pośpiechu – mówił prezes ZMP.

Pozytywnie zaopiniowano projekt rozporządzenia MSWiA zmieniającego rozporządzenie w sprawie sposobu prowadzenia ewidencji grobów. W kwestii projektu Rodzina 500+ zazanaczono, że wskazane powinno zostać źródło finansowania kosztów obsługi.

Zgłoszono uwagi do projekt ustawy z dnia 26 listopada 2015 r. o szczególnych zasadach zwrotu przez jednostki samorządu terytorialnego środków europejskich uzyskanych na realizację ich zadań oraz dokonywania przez nie rozliczeń w podatku od towarów i usług oraz o zmianie ustawy o finansach publicznych.

Zarząd przyjął ponadto stanowisko w sprawie zmiany ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, która kończy się możliwość płacenia kartami płatniczymi. Ustawą z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw wprowadzono do art. 60 § 2a o treści: „W przypadku zapłaty podatku za pomocą innego instrumentu płatniczego podatnik ponosi koszty opłat i prowizji związanych z taką zapłatą.” Nowelizacja zniechęci podatników do dokonywania płatności za pomocą innych instrumentów płatniczych niż polecenia przelewu. Zwiększą się koszty poboru podatków oraz opłat. Wątpliwości budzi również konstytucyjność wprowadzonej regulacji. Regulacja zawarta w art. 60 § 2a Ordynacji podatkowej w sposób oczywisty łamie zasadę równości podatników, dlatego ZMP proponuje uchylenie tego artykułu.

Szymon Szynkowski vel Sęk, członek Zarządu ZMP, delegat Poznania, a obecnie poseł PiS, poinformował o powstaniu zespołu parlementarnego ds. polskich miast polskich, w skład którego weszło 26 posłów różnych opcji, a także o przekazaniu do konsultacji klubowych projektu ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, który został oparty na uzgodnionej przez ZMP wersji (w styczniu lub lutym będzie on poddany pod obrady Sejmu).

Na posiedzeniu w Gliwicach przyjęto także wstępny porządek obrad XXXVII Zgromadzenia Ogólnego ZMP, które odbędzie się 3-4 marca 2016 roku w Dąbrowie Górniczej, omówiono projekt zmian w Statucie ZMP oraz założenia projektu budżetu na rok 2016.

Joanna Proniewicz
Rzecznik prasowy ZMP