Chodzi o tzw. Lex Czarnek, czyli zmianę ustawy Prawo oświatowe z dnia 13 stycznia 2022 r. (druk 613).
Przewodniczący KSTAP, senator Zygmunt Frankiewicz zaprosił na posiedzenie 1 lutego br. (w godz. 12.00-13.30) i udzieli głosu przedstawicielom MEiN, którzy omówią założenia ustawy, zwłaszcza w aspekcie nadzoru nad JST. Udział weźmie też przedstawiciel Prezydenta RP.
O 11.30 odbędzie się też w Senacie konferencja prasowa w tej sprawie.
Prezes ZMP zaprasza też wszystkich samorządowców do udziału w tym wydarzeniu. Informujemy, że można to zrobić zarówno osobiście, jak i zdalnie. Wszystkich chętnych prosimy o zgłoszenie chęci uczestnictwa, podając imię, nazwisko, funkcję, adres e-mail oraz formę udziału (osobiście czy zdalnie), na adres email - marta.rakowicz@zmp.poznan.pl do poniedziałku, 31 stycznia do godz. 11.00. Oprócz tego posiedzenie KSTAP będzie można oglądać na bieżąco lub w formie retransmisji na stronach Senatu.
Podczas spotkania informację o przebiegu konsultacji projektu przed uchwaleniem przez Sejm przedstawi Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP. Będzie też zaprezentowana m.in. opinia prawna profesora Krystiana Ziemskiego na temat niezgodności obecnych i proponowanych przepisów dotyczących nadzoru nad JST z Konstytucją.
Chodzi o art. 171 Konstytucji RP:
1. Działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności.
2.Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe.
Zostanie również przekazana informacja o niezgodności obecnych i proponowanych przepisów Prawa oświatowego z Europejską Kartą Samorządu Lokalnego, ratyfikowaną przez Polskę w 1993 r., z art. 4 i 8 tej regulacji.
Artykuł 4 EKSL – zakres działania samorządu terytorialnego:
1. Podstawowe kompetencje społeczności lokalnych są określone w konstytucji lub w ustawie. […]
2. Społeczności lokalne mają - w zakresie określonym prawem - pełną swobodę działania w każdej sprawie, która nie jest wyłączona z ich kompetencji lub nie wchodzi w zakres kompetencji innych organów władzy.
3. Generalnie odpowiedzialność za sprawy publiczne powinny ponosić przede wszystkim te organy władzy, które znajdują się najbliżej obywateli. Powierzając te funkcje innemu organowi władzy, należy uwzględnić zakres i charakter zadania oraz wymogi efektywności i gospodarności.
4. Kompetencje przyznane społecznościom lokalnym powinny być w zasadzie całkowite i wyłączne i mogą zostać zakwestionowane lub ograniczone przez inny organ władzy, centralny lub regionalny, jedynie w zakresie przewidzianym prawem.
5. W przypadku delegowania przez organy władzy centralnej lub regionalnej kompetencji społecznościom lokalnym, powinny one, w miarę możliwości, mieć pełną swobodę dostosowania sposobu ich wykonywania do warunków miejscowych.
6. Społeczności lokalne powinny być konsultowane o tyle, o ile jest to możliwe, we właściwym czasie i w odpowiednim trybie, w trakcie opracowywania planów i podejmowania decyzji we wszystkich sprawach bezpośrednio ich dotyczących.
Art. 8 EKSL – kontrola administracyjna działalności samorządu terytorialnego:
1. Wszelka kontrola administracyjna społeczności lokalnych może być dokonywana wyłącznie w sposób oraz w przypadkach przewidzianych w konstytucji lub w ustawie.
2. Wszelka kontrola administracyjna działalności społeczności lokalnych powinna w zasadzie mieć na celu jedynie zapewnienie przestrzegania prawa i zasad konstytucyjnych. Kontrola administracyjna może jednakże obejmować kontrolę celowości realizowaną przez organ wyższego szczebla w odniesieniu do zadań, których wykonanie zostało społecznościom lokalnym delegowane.
Podczas posiedzenia swoje stanowisko z dnia 22 czerwca ub.r. omówi przedstawiciel Rzecznika Praw Obywatelskich.
Warto przypomnieć, że RPO wskazywał wtedy, że projekt MEiN daje nadmierne kompetencje kuratorom oświaty i należy zaprzestać prac nad tymi zmianami. Podkreślał, że proponowane nowe uprawnienia kuratorów oświaty ws. powoływania i odwoływania dyrektorów szkół mogą ograniczać samorządność, a decydująca opinia kuratora o działalności organizacji społecznych i stowarzyszeń w szkołach może zagrozić realizacji prawa do nauki. Co więcej może też negatywnie wpłynąć na prawo rodziców do wychowywania swoich dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, a także zdezorganizuje pracę szkół i ograniczy liczbę zajęć uznawanych przez decydentów za kontrowersyjne. Tymczasem młodzieży brakuje edukacji antydyskryminacyjnej, obywatelskiej, czy klimatycznej. Więcej w załączeniu.
Na spotkaniu zostaną ponadto zaprezentowane stanowiska organizacji JST, tworzących Stronę Samorządową Komisji Wspólnej Rządu i ST, w tym stanowisko Związku Miast Polskich, które zostało przyjęte 10 grudnia ub.r. podczas posiedzenia Zarząd Związku w Lublińcu. Biorąc pod uwagę niezgodny z Konstytucją wpływ projektowanych regulacji na wykonywanie zadań własnych gmin i powiatów, Zarząd ZMP kategorycznie odrzucił wtedy projekt nowelizacji Prawa oświatowego oraz innych ustaw, dlatego że bez uzasadnionych podstaw zakładał on pozbawienie gmin i powiatów samodzielności w kluczowych elementach zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty w zakresie edukacji publicznej.
(jp)
