18 czerwca br. w Sali Sesyjnej Ratusza we Wrocławiu odbyła się konferencja „Miasta dla czystego powietrza” poświęcona prezentacji działań polskich miast dla ochrony powietrza. Została ona zorganizowane w formule hybrydowej przez miasto Wrocław oraz Związek Miast Polskich.
- Klimat, czyste powietrze, a przede wszystkim nasze zdrowie - nie mają barw partyjnych. Dlatego tak ważne jest, by rząd i samorząd działali w tej sprawie razem. Dla naszych mieszkańców. Tu, na poziomie lokalnym doskonale wiemy, jak ważna jest troska o sprawy związane z ekologią. Wiemy jak prowadzić te działania i dobrze dysponować funduszami na ten cel – mówił podczas konferencji Jacek Sutryk, prezydent Wrocławia, członek Zarządu ZMP.
Celem spotkania we Wrocławiu było przedstawienie opinii publicznej, często wprowadzanej w błąd przez jednostronne relacje i komentarze, rzetelnego i pełnego obrazu działań miast dla poprawy jakości powietrza, zarówno na podstawie danych, jak i wybranych (spośród bardzo wielu) przykładów konkretnych działań podejmowanych przez miasta różnej wielkości.
Już od początku lat 90. ubiegłego stulecia polskie gminy, a później także powiaty, dysponujące (do czasu likwidacji w 2010 roku) gminnym i powiatowym funduszem ochrony środowiska, przeznaczały dużą część tych środków na działania zmniejszające zanieczyszczenie powietrza, w tym likwidację lokalnych kotłowni węglowych w centrach miast. - W latach 2016-2020 samorządy wydały na działania bezpośrednio wpływające na jakość powietrza 23 mld zł, z czego 9 mld zł stanowiły wydatki majątkowe. Kwoty te nie obejmują znacznych nakładów na termomodernizację, których nie można wydzielić ze sprawozdawczości finansowej JST, będącej w dyspozycji resortu finansów i RIO. Wielokrotnie większe były nakłady na działania pośrednio wpływające na jakość powietrza, np. na modernizację dróg i transportu publicznego – poinformował Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP.
Wymowny jest też fakt, że program „Czyste powietrze”, który nie osiągnął jeszcze zakładanych efektów, ruszył w szerszej skali dopiero wtedy, gdy jego promocji i obsługi podjęły się miasta i gminy. Wiele samorządów lokalnych uruchomiło także (często już wcześniej) własne, lokalne programy wspierania likwidacji „kopciuchów” i innych źródeł emisji zanieczyszczeń powietrza.
- Poprawa jakości powietrza jako ambitny cel UE wymaga radykalnych, bardzo konkretnych działań. A w Polsce szczególnie radykalnych z uwagi na naszą specyfikę - klimat i węglowe przyzwyczajenia. Bez skoordynowanych, wspólnych programów rządowych i samorządowych nie zlikwidujemy niskiej emisji z węglowych pieców grzewczych w założonym przez Unię czasie - podkreślał Paweł Silbert, prezydent Jaworzna. - Wypracujmy pakiet takich działań w ramach polskiego okrągłego stołu klimatycznego. Efektem powinny być takie propozycje i mechanizmy, które pozwolą wymienić indywidualne źródła ciepła nawet najbardziej ubogim mieszkańcom zabudowy indywidualnej oraz ułatwią rozbudowę rozwiązań systemowych w zabudowie wielorodzinnej. Proponuję, aby wygranym w tej sprawie nie była ani Unia, ani rząd, ani samorząd. Niech wygranymi będą polskie rodziny – przekonywał przewodniczący Komisji Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska ZMP.
Prezydent Jaworzna zaproponował, by Związek Miast Polskich zainicjował powołanie okrągłego „zielonego” stołu, do którego zasiedliby samorządowcy, przedstawiciele rządu oraz środowiska naukowego. - Trzeba wspólnie usiąść i zastanowić się, jak na poziomie regulacji prawnych i faktycznych możliwości finansowych można wspólnie i kompleksowo prowadzić działania, które zapewnią taką jakość powietrza, która zadowoli naszych mieszkańców oraz spełni oczekiwania Komisji Europejskiej – mówił. – Potrzebujemy rozwiązań radykalnych, skutecznych, pragmatycznych i możliwych do udźwignięcia przez samorządy.
Podczas spotkania zaprezentowano przykłady konkretnych działań miast na rzecz czystego powietrza z: Wrocławia, Jaworzna, Świdnicy, Krosna, Konina, Pleszewa, Podkowy Leśnej, Złotowa. – Poprawa jakości powietrza we Wrocławiu to nasza wspólna sprawa. Dlatego w ubiegłym roku rozpoczęliśmy akcję „Zmień piec”. Mieszkańcy mogą skorzystać z 15 tys. dopłaty na wymianę pieca w ramach programu KAWKA Plus. Dodatkowo oferujemy 5 tys. na wymianę starych drewnianych okien w ramach programu Termo KAWKA, a także dopłaty do rachunków oraz zwolnienia i ulgi w czynszu dla najemców komunalnych. To najlepiej skonstruowany w Polsce program wsparcia w wymianie pieców, gwarantujemy pomoc naszych pracowników, ulgi w czynszu i dopłaty do rachunków za ogrzewanie – powiedziała Katarzyna Szymczak-Pomianowska, dyrektor Departamentu Zrównoważonego Rozwoju Urzędu Miejskiego Wrocławia. – Pamiętajmy, że to nie jedyne działania, które podejmujemy we Wrocławiu dla poprawy klimatu. To też systematyczne zazielenianie miasta, inwestycje w zrównoważony transport oraz wsparcie dla rozwoju OZE poprzez zwolnienia z podatku od nieruchomości - dodała dyrektor Szymczak-Pomianowska.
W załączeniu zarys raportu „Miasta dla klimatu i powietrza”.
Zdjęcia: Urząd Miasta Wrocławia
