Światowy Dzień Uchodźcy to dzień wyjątkowy. Jest obchodzony na całym świecie z inicjatywy Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych Światowy Dzień Uchodźcy od 2000 roku. Jest to czas pamięci o wszystkich migrantach, którzy z różnych powodów musieli opuścić swoje domy i szukać schronienia poza ojczyzną lub w innych jej częściach. Uchodźcy nie wybrali sobie tego losu, to on zdecydował za nich. Uchodźcy mierzą się na co dzień z poczuciem braku bezpieczeństwa, stabilizacji i często wykluczenia.

W tym roku tematem przewodnim Światowego Dnia Uchodźcy jest właśnie prawo do poszukiwania bezpieczeństwa, zgodnie z którym każdy człowiek ma prawo do poszukiwania bezpieczeństwa - niezależnie od tego, kim jest, skąd pochodzi i kiedy jest zmuszony do ucieczki. W rozumieniu Wysokiego Komisarza ONZ ds. Uchodźców poszukiwanie bezpieczeństwa to nie tylko prawo do ubiegania się o azyl (ochronę), ale również prawo do bezpiecznego dostępu do granic dla osób poszukujących ochrony, zakaz zawracania osób poszukujących ochrony oraz ich dyskryminacji, a także nakaz humanitarnego traktowania osób zmuszonych do ucieczki.

Zgodnie z definicją zapisaną w Konwencji Genewskiej (1951 r.), będącej najważniejszym instrumentem ochrony humanitarnej na świecie, uchodźca to osoba, która „na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem, i nie może lub nie chce z powodu tych obaw korzystać z ochrony tego państwa, albo która nie ma żadnego obywatelstwa i znajdując się na skutek podobnych zdarzeń, poza państwem swojego dawnego stałego zamieszkania nie może lub nie chce z powodu tych obaw powrócić do tego państwa”.

W 2022 r. na całym świecie 108,4 mln osób zostało przymusowo przesiedlonych w wyniku prześladowań, konfliktów, przemocy, łamania praw człowieka. Oznacza to wzrost o 19 milionów w porównaniu z końcem 2021 roku. Według statystyk UNHCR dotyczących przymusowych przesiedleń jest to największy wzrost w historii. Oznacza to, że 1 na 74 mieszkańców Ziemi został zmuszony do ucieczki.

Wojna wywołana przez Rosję w Ukrainie doprowadziła do największego kryzysu od drugiej wojny światowej. Wraz z końcem 2022 r. swoje domy opuściło łącznie 11,6 mln Ukraińców. Około 5,7 mln z nich uciekło poza granice swojego kraju. Oznacza to, że prawie 6 mln uchodźców znajduje się w samej Ukrainie. Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP systematycznie podczas wydarzeń krajowych i zagranicznych zwraca uwagę, że największa liczba uchodźców wojennych (tzw. wewnętrznie przesiedlonych, nazywanych IDPs, czyli Internally Displaced Persons) przebywa obecnie na Ukrainie, czyli w kraju w stanie wojny, który jest nieustannie atakowany przez Rosję. Ich sytuacja jest szczególnie trudna.

Warto przy okazji przytoczyć fragment Orędzia Ojca Świętego Franciszka na 109. Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy 2023: „(...) pracując nad tym, aby każda migracja mogła być owocem wolnego wyboru, jesteśmy wezwani do najwyższego szacunku wobec godności każdego migranta. Oznacza to towarzyszenie i kierowanie ruchami migracyjnymi w najlepszy możliwy sposób, budowanie mostów, a nie murów, poszerzanie kanałów bezpiecznej i regularnej migracji. Gdziekolwiek zdecydujemy się budować naszą przyszłość, w kraju, w którym się urodziliśmy czy gdzie indziej, ważne, by zawsze znalazła się tam wspólnota gotowa przyjąć, chronić, promować i integrować wszystkich, bez różnicowania i bez pomijania kogokolwiek.”

Światowy Dzień Uchodźcy jest okazją do budowania empatii i zrozumienia sytuacji uchodźców oraz uznania ich siły w odbudowywaniu swojego życia oraz do pokazania, w jaki sposób i dlaczego świat może zrobić więcej, aby włączyć uchodźców, generując nadzieję i działania. Polskie miasta, które od rozpoczęcia wojny, bardzo zaangażowały się w pomoc uchodźcom, pamiętały o tym Dniu na swoich stronach internetowych i przygotowały, często wspólnie z partnerami, wiele ciekawych inicjatyw czy imprez z okazji Światowego Dnia Uchodźcy. Oto niektóre z nich:

• w Lublinie, w dniach 19-21 czerwca zaplanowano szereg wydarzeń organizowanych przez różne instytucje, m.in. debaty, konkursy, piknik integracyjny oraz uroczystą Galę. 20 czerwca, od godziny 20.00 Arena Lublin oraz iluminacja na elementach Placu Litewskiego zostaną podświetlone na kolor niebieski. Natomiast w środę (21 czerwca) Miasto Lublin we współpracy z UNHCR oraz Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie organizuje panel dyskusyjny i warsztaty „Youth Forced to Flee” - Więcej;
• w Warszawie na siedzibach Warszawskiego Centrum Pomocy Rodzinie, które obejmuje wsparciem integracyjnym setki cudzoziemców, wyrażono symboliczne wsparcie i solidarność poprzez wywieszenie charakterystycznych pomarańczowych flag nawiązujących swoją symboliką do kamizelek ratunkowych; Warszawa wspiera uchodźców, imigrantów oraz osoby pochodzące z innych kręgów kulturowych, a jednym z projektów międzynarodowych, w których uczestniczy jest Rumourless Cities. W ramach tego projektu są organizowane kampanie skierowane do mieszkańców Warszawy, które mają podnieść ich wiedzę na temat imigrantów, różnic kulturowych i stereotypów;
• w Chełmie 19 czerwca prezydent miasta zaprosił mieszkańców do udziału w wydarzeniu zorganizowanym pn. „Chełmski Dzień Integracji Kulturalnej z okazji Dnia Uchodźcy”;
• w Krakowie UNHCR zaprasza do udziału w programie Making Friends Meetup, który rozpoczyna się 20 czerwca br. Uczestnicy otrzymają DARMOWE VOUCHERY do kawiarni w centrum starego miasta Krakowa lub DARMOWE VOUCHERY na bilety do kina na krakowskim Rynku Głównym. Celem inicjatywy jest m.in. zintegrowanie osób przybyłych z lokalną społecznością, umożliwienie dialogu międzykulturowego i budowania więzi społecznych - Więcej; 
• w Gdańsku 18 czerwca przy historycznej bramie nr 2 Stoczni Gdańskiej i Europejskim Centrum Solidarności odbył się Wielokulturowy Piknik Rodzinny. Imprezę tę przygotowano w ramach Światowego Dnia Uchodźcy - Więcej;
• w Toruniu prezydent miasta, Michał Zaleski nagrał spot z tej okazji - Światowy Dzień Uchodźcy | www.torun.pl;
• Muzeum POLIN w Warszawie z tej okazji na tydzień przeobraża wystawę Obcy w domu. Wokół Marca ’68. Od 20 czerwca do 25 czerwca dwie z gablot znajdujących się na wystawie będą eksponować obiekty zebrane przez Fundację Ocalenie pośród uchodźców, którzy mieszkają dziś w Warszawie.
  

Z okazji Światowego Dnia Uchodźcy wszystkim uchodźczyniom i uchodźcom życzymy bezpieczeństwa, szybkiej poprawy i ustabilizowania ich sytuacji życiowej, zrealizowania marzenia o powrocie do ojczyzny lub dobrej adaptacji i poczucia bycia częścią nowego społeczeństwa.