Podczas Nadzwyczajnego XL Zgromadzenia Ogólnego Związku Miast Polskich 15 grudnia 2017 roku w Warszawie zainaugurowano obchody 100-lecia ZMP. Uroczyste obchody w związku z przypadającym na koniec listopada stuleciem założenia Związku (wówczas Związku Miast Królestwa Polskiego) rozpoczęły się od złożenia kwiatów na grobie Adolfa Suligowskiego, inicjatora i pierwszego prezesa ZMP. Następnie otwarcia wystawy „100 lat Związku Miast Polskich” dokonał prezes ZMP, Zygmunt Frankiewicz.
W pierwszej części spotkania Tadeusz Deszkiewicz, doradca Prezydenta RP odczytał list Andrzeja Dudy (w załączeniu), a Wiesław Johann, honorowy obywatel m.st. Warszawy, Kanclerz Kapituły Orderu Odrodzenia Polski przybliżył delegatom sylwetkę Adolfa Suligowskiego, prawnika, posła i twórcy Związku. Z kolei profesor Krystian Ziemski mówiąc o samorządzie w Konstytucji RP, zwracał uwagę, że samorząd w państwie prawa to wartość, która musi być chroniona. Podobnie jak zasada decentralizacji. - Proces ograniczania JST obserwujemy od dawna. Na nas wszystkich spoczywa odpowiedzialność, aby bronić konstytucyjnych wartości i samorządu. Samorząd sam się nie obroni – apelował profesor.
Delegaci dyskutowali również na temat projektów ustaw o znaczeniu ustrojowym dotyczącymi jawności w życiu publicznym oraz przepisów wyborczych. Doceniając ustępstwa wnioskodawców dotyczących projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania (…), ustalono, że Związek w dalszych działaniach lobbingowych będzie podtrzymywać zastrzeżenia co do niekonstytucyjności ograniczania liczby kadencji. Podjęte zostaną też próby – wspólnie z Rzecznikiem Praw Obywatelskich i organizacjami społecznymi – przywrócenia głosowania korespondencyjnego. W sprawie budżetów partycypacyjnych zgłoszono także uwagi do projektu – powinna być tylko zapisana podstawa prawna, ale bez sztywnych zapisów wiążących ręce miastom, które od lat realizują te zadania na swoich sprawdzonych zasadach i z powodzeniem. Wątpliwości budzi nadal zapis dotyczący składu komisji obwodowych, który może ograniczyć dostęp do nich reprezentantom bezpartyjnych komitetów. Związek upomni się również o JOW-y. Zgodnie ze stanowiskiem podjętym w 2009 roku przez Zgromadzenie Ogólne ZMP w Rudzie Śląskiej, w którym wnioskowano o to, aby wybory większościowe były standardem we wszystkich gminach (list do marszałka Senatu w załączeniu).
W sprawie projektu ustawy o jawności życia publicznego podkreślano konieczność wnikliwej analizy regulacji i pracy zmierzającej do dalszego łagodzenia niektórych zapisów (w tym dotyczących likwidacji sygnalistów, art. 121 – samo naruszenie ustawy antykorupcyjnej wyklucza możliwość startu w wyborach czy ograniczenia do 3 lat od zaprzestania zajmowania stanowiska zatrudnienia lub wykonywania innych odpłatnych zajęć na rzecz przedsiębiorcy, wobec którego prezydent czy burmistrz wydawał rozstrzygnięcia). Przygotowano także rekomendacje dla przedstawicieli Związku w Zespole ds. przeglądu prawa samorządowego w Kancelarii Prezydenta RP (m.in. zabezpieczenia dla odchodzących burmistrzów i prezydentów w związku z ograniczeniem liczby kadencji, sposób liczenia „janosikowego”).
Przedstawiciele miast członkowskich ZMP przyjęli stanowisko w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki. Wyrażono w nim sprzeciw wobec ustawowego ograniczania kompetencji samorządów do nadawania nazw ulic i placów. Podjęte bowiem przez Sejm regulacje prawne są niezgodne z Konstytucją RP, naruszają ustrój i autonomię JST oraz ograniczają prawa obywatelskie. Chodzi o niemożność zmiany nazwy ulicy czy placu po wprowadzeniu zarządzenia zastępczego przez wojewodę (stanowisko i list do Senatu w załączeniu).
W części roboczej Zgromadzenia Ogólnego delegaci przegłosowali uchwałę w sprawie nieobligatoryjnej opłaty od miast członkowskich Związku w roku 2018. Ma być ona przeznaczona na pozyskanie środków na kampanię informacyjno-edukacyjną wzmacniającą samorząd terytorialny. Przyjęto ponadto zmiany w Statucie Związku związane z projektem ustawy o jawności w życiu publicznym (chodzi o całkowitą rezygnację z możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przez ZMP). Kwestię zapisania w Statucie - zgodnie z postulatami wielu delegatów - przepisów dotyczących parytetu politycznego w wyborach do Zarządu i Komisji Rewizyjnej odłożono w głosowaniu do następnego Zgromadzenia, które odbędzie się wiosną przyszłego roku.
Joanna Proniewicz
