W obliczu coraz większych wyzwań związanych z dostępnością i jakością wody Unia Europejska przygotowuje tzw. Blue Deal, czyli Niebieski Ład – nową politykę wodną, mającą na celu m.in. ochronę zasobów wodnych. Na jej realizację potrzeba blisko 390 mld euro do 2030 roku. W październiku br. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) – jako organ doradczy i opiniodawczy Unii Europejskiej - ogłosi propozycje rozwiązań związanych z ochroną zasobów wodnych, ograniczania skutków jej niedoborów m.in. poprzez zwiększanie retencji, wykorzystywanie wody szarej i obiegu zamkniętego czy monitoring wód i ścieków.
Dane dotyczące wody w Polsce są zatrważające:
Polska jest jednym z krajów w UE posiadających najmniejsze odnawialne zasoby wody pitnej. Do tego - jak wynika z danych Europejskiej Agencji Środowiska - jedynie około 25% zasobów wód powierzchniowych w dorzeczu Wisły oraz 35% w dorzeczu Odry osiąga dobry stan ekologiczny, co wskazuje na wysoki poziom ich zanieczyszczenia.
Za roku na rok rośnie zużycie wody w gospodarstwach domowych - według Eurostatu, w latach 2010-2020 zużycie wody w Polsce, w przeliczeniu na jednego mieszkańca zwiększyło się o 8,9% - z 31,5 m3 do 34,3 m3
To nie koniec problemów z wodą, kolejnymi są m.in. zbyt niska retencja, niedoinwestowane systemy kanalizacyjne i wodociągowe, wyczerpanie części wód podziemnych stanowiących około 27,% całkowitych zasobów i ważne rezerwy wodne Polski czy duże straty wody w sieciach na terenach wiejskich.
Dlatego Polska jest żywotnie zainteresowana nową strategią wodną UE. Niedawno powstał Komitet ds. Wody, powołany przez Federację Przedsiębiorców Polskich, który chce mieć wpływ na przyszły kształt Niebieskiego Ładu, będzie zabiegał w Unii Europejskiej o ustanowienie specjalnego funduszu na inwestycje wodne i przedstawi pomysły na ich finansowanie, np. poprzez niebieskie obligacje czy niebieskie pożyczki.
Jednym z członków Komitetu ds. Wody jest Związek Miast Polskich. Zarząd ZMP oddelegował do prac Piotra Psikusa, burmistrza Kępna, którego zastępcą jest Marek Wójcik, pełnomocnik ds. legislacji. Dostarczanie wody mieszkańcom i odbiór ścieków to jedne z podstawowych zadań miast i gmin, coraz zresztą trudniejsze do realizacji, choćby z powodu wprowadzonych niedawno zmian legislacyjnych i blokowaniu zmian taryf przez Wody Polskie.
Członkowie Komitetu podkreślają, że rozpoczynają prace w najlepszym momencie – jako że w Unii Europejskiej dopiero wykuwają się zasady Niebieskiego Ładu i Polska może mieć wpływ na ich kształt. A wszyscy zgadzają się, że inwestycje wodne są absolutnie konieczne, zwłaszcza w sytuacji zmian klimatycznych, które wpływają na przemysł, rolnictwo i życie mieszkańców.
Komitet ds. Wody już przygotował wstępne propozycje do europejskiego Niebieskiego Ładu. Są to:
• wprowadzenie nowych mechanizmów finansowania inwestycji wodnych, np. Funduszu na rzecz Niebieskiej Transformacji i nowego programu operacyjnego dotyczącego gospodarki wodnej i zintegrowanych inwestycji terytorialnych na rzecz niebieskiej gospodarki;
• uznanie sektorów gospodarki wodnej za priorytet strategiczny w okresie programowania 2028–2034;
• wspieranie zrównoważonych inwestycji związanych z gospodarką wodną instrumentami zrównoważonego finansowania, takimi jak niebieskie obligacje, niebieskie pożyczki i obligacje społeczne;
• opracowanie szczegółowych norm dotyczących zużycia wody w różnych sektorach gospodarki, takich jak rolnictwo lub przemysł;
• przyjęcie w UE spójnych przepisów dotyczących mechanizmu regulującego gromadzenie zapasów wody w okresach deszczowych;
• objęcie rozszerzoną odpowiedzialnością producenta kwestii gospodarowania ściekami
Poniżej załączamy opinie opracowane przez Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny w ramach przygotowań do wprowadzenia Niebieskiego Ładu oraz prezentację Komitetu ds. Wody dotyczącą sytuacji Polski.
(hh)
