We Wrocławiu - mieście spotkań zebrali się przedstawiciele pięciu obszarów metropolitalnych, by rozmawiać o możliwościach utworzenia kolejnych metropolii na wzór Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii i wyzwaniach z tym związanych. Przywitał ich Jakub Mazur, wiceprezydent Wrocławia. Spotkanie odbyło się zaledwie kilka dni po tym, jak 27 stycznia br. Sejm odrzucił większością głosów senacki projekt ustawy metropolitalnej w województwie pomorskim.

Jedyna taka metropolia

Ciekawe, choć często niełatwe doświadczenia z 5 lat funkcjonowania jedynej na razie w Polsce ustawowo umocowanej metropolii przedstawił Kazimierz Karolczak, przewodniczący Zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Zrzeszająca 41 miast i gmin ZGM realizację ustawowych zadań rozpoczęła 1 stycznia 2018 roku. O jej wielkości i sile świadczą liczby: łączna powierzchnia wynosi 2,5 tys. km², liczy 2,3 mln mieszkańców, działa tu 240 tysięcy firm i przedsiębiorstw, wytwarzających około 8% PKB.

Metropolia powstała, by proponować wspólne rozwiązania dla wchodzących w jej skład miast i gmin, tak by tworzyły spójny organizm działający na rzecz lepszej jakości życia mieszkańców. Specjalnie dedykowana tej metropolii ustawa określa zakres jej zadań. To transport publiczny, rozwój społeczno-gospodarczy, kształtowanie ładu przestrzennego oraz promocja. Na ich realizację Metropolia otrzymuje 5,75% wpływów z podatku PIT od osób fizycznych mieszkających na jej terenie. Na ten rok dochody zaplanowano na 1,76 mld zł.

Inni też by chcieli

Inne obszary metropolitalne od lat próbują uzyskać status metropolii, przekonując do tego parlamentarzystów i rząd - na razie bezskutecznie. Na spotkaniu przedstawiciele stowarzyszeń metropolitalnych Warszawy, Krakowa, Poznania, Gdańska oraz gospodarza spotkania – Wrocławia przedstawiali sytuację na swoich obszarach, dotyczącą m.in. aktualnych działań, losów projektów ustaw metropolitalnych, podejmowanych inicjatyw, a także strategii rozwoju.

Mówili też o planach na przyszłość, wizji rozwoju nowych metropolii i zakresu zadań, które miałyby realizować. Wynika z niej, że mogłyby one być szersze niż te realizowane przez GZM, przy czym część zadań powinna być obligatoryjna, a część – fakultatywna, realizowana pod warunkiem, że zgodzą się na to miasta i gminy tworzące daną metropolię.

Jednocześnie podczas spotkania ponownie wybrzmiał postulat, by metropolie nie zabierały zadań i środków finansowych istniejącym jednostkom samorządu terytorialnego. Większość zebranych opowiadała się za finansowaniem zadań z dodatkowych 5,75 % podatku PIT. Padały też propozycje dołączenia udziału w podatkach CIT i VAT.

Wszyscy powinni zyskać

Obszary metropolitalne należy traktować jako jeden z elementów obszarów funkcjonalnych, które dotyczą również miast subregionalnych czy średnich i małych miast wraz z ich otoczeniem. Należy tworzyć mechanizmy i narzędzia współdziałania we wszystkich obszarach funkcjonalnych. Powinny też powstać mechanizmy prawne i finansowe, które będą sprzyjały współpracy w obszarze funkcjonalnym – w różnych wymiarach: metropolitalnym, regionalnym, subregionalnym, ale także lokalnym. To przełoży się na poprawę efektywności działania administracji samorządowej.

- To będzie antidotum na niedostatki finansowe, pozwoli też zagwarantować wysoką jakość świadczeń. Tym bardziej, że ze względu choćby na pogarszającą się sytuację demograficzną, koszty usług świadczonych przez JST będą rosły. Efektywność będzie więc kluczem do przyszłości samorządów. Trzeba będzie jej poszukiwać również w obszarach funkcjonalnych – powiedział Marek Wójcik, pełnomocnik Zarządu ZMP ds. legislacji, mówiąc o rozwoju metropolii z perspektywy Związku Miast Polskich.

Przekonywał, że podobne mechanizmy do tych, jakie działają w jedynej w Polsce metropolii, powinny działać również w innych obszarach funkcjonalnych.

Podczas spotkania ustalono, że UMP będzie koordynować prace na rzecz dalszych działań mających na celu utworzenie obszarów metropolitalnych, a ZMP będzie wspierał te działania. Spotkania w takim gronie to dobra możliwość wymiany doświadczeń, spojrzenia na problem z różnych perspektyw i okazja do swego rodzaju benchmarkingu między metropoliami.

W niedługim czasie kolejna dyskusja na ten temat ma się odbyć w parlamencie.

hh