Komisja Europejska ogłosiła listę 100 miast, które wezmą udział w misji UE w zakresie 100 neutralnych dla klimatu i inteligentnych miast do 2030 r., tzw. misji „Miasta”. Na liście znajduje się pięć polskich miast: Kraków, Łódź, Rzeszów, Warszawa, Wrocław.
100 miast wybrano spośród wszystkich 27 państw członkowskich, przy czym dodatkowe 12 miast znajduje się w państwach stowarzyszonych z unijnym programem w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont Europa” (2021–2027) bądź będących w trakcie procesu stowarzyszenia z tym programem.
Na obszarach miejskich mieszka 75 proc. obywateli UE. W skali globalnej obszary miejskie zużywają 65 proc. energii na świecie, co odpowiada za ponad 70 proc. światowych emisji CO2. Ważne jest zatem, aby miasta działały jako ekosystemy eksperymentów i innowacji, by pomóc wszystkim innym obszarom w transformacji w kierunku osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r.
- Transformacja ekologiczna odbywa się w całej Europie już teraz. Zawsze jednak potrzebni są pionierzy, którzy stawiają sobie jeszcze ambitniejsze cele. Miasta te pokazują nam drogę do zdrowszej przyszłości. Będziemy je w tym wspierać! Rozpocznijmy już dziś – stwierdziła przewodnicząca Komisji Ursulavon der Leyen.
Misja „Miasta” otrzyma 360 mln euro ze środków programu „Horyzont Europa” na lata 2022–23, aby zainicjować ścieżki innowacji prowadzące do neutralności klimatycznej do 2030 r. Działania w zakresie badań naukowych i innowacji będą dotyczyć czystej mobilności, efektywności energetycznej i ekologicznego planowania przestrzeni miejskiej. Umożliwią też wspólne inicjatywy i zacieśnianie współpracy, tworząc synergie z innymi programami UE.
Korzyści dla miast obejmują dostosowane do potrzeb doradztwo i pomoc ze strony specjalnej platformy misji prowadzonej przez NetZeroCities, dodatkowe możliwości korzystania z funduszy i finansowania oraz możliwość przyłączenia się do szeroko zakrojonych działań innowacyjnych i projektów pilotażowych. Misja zapewnia również możliwości tworzenia sieci kontaktów, wymianę najlepszych praktyk między miastami oraz wsparcie na rzecz zaangażowania obywateli w misję.
Dalsze działania
Komisja Europejska zwróci się do 100 wybranych miast o opracowanie umów w sprawie miasta neutralnego dla klimatu, które będą obejmować ogólny plan neutralności klimatycznej we wszystkich sektorach, takich jak energetyka, budownictwo, gospodarowanie odpadami i transport, wraz z powiązanymi planami inwestycyjnymi. W proces ten zaangażowani zostaną obywatele, organizacje badawcze i sektor prywatny. Jasne i wymierne zobowiązania podjęte przez miasta w ramach umów w sprawie miasta neutralnego dla klimatu umożliwią współpracę z UE, władzami krajowymi i regionalnymi – a przede wszystkim z własnymi obywatelami – w celu osiągnięcia tego ambitnego celu.
Ponadto w świetle ogromnego zainteresowania 377 miast przystąpieniem do misji Komisja oferuje również wsparcie dla miast, które nie zostały wybrane, w tym wsparcie za pośrednictwem platformy dotyczącej misji oraz poprzez możliwości finansowania w ramach programu prac misji dotyczącej miast w ramach programu „Horyzont Europa”.
- Misje w ramach programu „Horyzont Europa” mają ogromny potencjał w zakresie realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu, w tym w zakresie europejskiego bezpieczeństwa energetycznego. Wybrane miasta stanowią pierwszy krok obejmujący szeroki zakres geograficzny. Chcemy, aby wszystkie nasze regiony i wszyscy obywatele odnieśli konkretne korzyści dzięki innowacjom, które wzmocnią pozycję dużych i małych miast o różnym poziomie doświadczenia i zdolności. Zachęcam wszystkie miasta do dotarcia do wszystkich zainteresowanych stron, w tym oczywiście do swoich obywateli, i do współpracy z nimi, aby wspólnie osiągnąć te ambitne cele – mówi MarijaGabriel, komisarz ds. innowacji, badań naukowych, kultury, edukacji i młodzieży.
A AdinaVălean, komisarz do spraw transportu, powiedziała: - 100 miast UE, których listę ogłoszono, dążąc do osiągnięcia do 2030 r. inteligentnego i neutralnego dla klimatu charakteru, będą naturalnymi „laboratoriami” testującymi innowacyjne zintegrowane rozwiązania wielu problemów, przed którymi stoją dziś nasi obywatele, w tym w zakresie mobilności w miastach. Opierając się na naszych nowych ramach mobilności w miastach, dysponują one narzędziami, dzięki którym mobilność międzymiastowa i miejska staje się zdrowsza i bardziej zrównoważona, na przykład poprzez dwukrotny wzrost przewozów koleją dużych prędkości i rozwój dodatkowej infrastruktury rowerowej w ciągu najbliższych 10 lat, inwestowanie w bezpieczne pasy ruchu dla rowerów oraz zapewnienie łączności z obszarami wiejskimi i podmiejskimi, tak aby osoby dojeżdżające do pracy miały dostęp do form mobilności zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju. Jestem pewna, że miasta te odniosą sukces, i zachęcam inne miasta w całej Europie do podążenia za ich przykładem.
Przypomnijmy, że miasta zostały poproszone o wyrażenie zainteresowania udziałem w misji w listopadzie 2021 r. Termin składania wniosków minął 31 stycznia 2022 r. W pierwszej kolejności każde zgłoszenie zostało ocenione przez niezależnych ekspertów. Następnie Komisja zastosowała dodatkowe kryteria w celu zapewnienia równowagi geograficznej i zróżnicowania miast pod względem wielkości, oddziaływania i innowacyjnych pomysłów. Ogółem zainteresowanie udziałem w misji wyraziło 377 miast. Wybrane 100 unijnych miast reprezentuje 12 proc. ludności UE.
Komisja zainicjowała misję w zakresie 100 neutralnych dla klimatu i inteligentnych miast do 2030 r. we wrześniu 2021 r., przyjmując komunikat w sprawie misji UE. Stało się to po zatwierdzeniu poszczególnych planów realizacji misji latem 2021 r. Oprócz misji dotyczącej miast powołano jeszcze cztery inne misje UE dotyczące globalnych wyzwań, takich jak przystosowanie się do zmiany klimatu, odbudowa naszych oceanów i wód, zdrowe gleby i walka z rakiem.
