Poznań, 7 października 2020 r.
Szanowni Państwo Burmistrzowie i Prezydenci Polskich Miast,
Od lipca 2019 r. rządząca większość dokonuje systematycznego osłabienia finansów samorządowych*, bez żadnych rekompensat i bez zmniejszenia nałożonych obowiązków, to znaczy w sposób niezgodny z art. 167 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, który gwarantuje adekwatność zasilania finansowego do zakresu nałożonych zadań.
Odbywa się to przy ustawicznym przypominaniu o wzroście dochodów JST, który miał miejsce w latach 2016-2019, z jednoczesnym uporczywym ignorowaniem zmian, jakie w tym samym czasie nastąpiły po stronie wydatków samorządowych.
Wzrost dochodów w tych latach – będący wynikiem partycypacji samorządów w koniunkturze gospodarczej – rzeczywiście nastąpił, ale był NIŻSZY niż wzrost wydatków bieżących, który jest rezultatem wzrostu kosztów pracy, cen energii, usług i materiałów oraz zakresu zadań**.
Jednocześnie w tych samych latach nastąpiło radykalne zwiększenie dysproporcji między wielkością części oświatowej subwencji ogólnej a wydatkami bieżącymi oświaty, w których same tylko pensje nauczycielskie rosły w każdym kolejnym roku szybciej niż subwencja***. W dwukrotnej już debacie na ten temat posługiwano się wytworzonym stereotypem o rzekomej dobrej sytuacji finansów JST, która – zdaniem ministra edukacji – usprawiedliwia realnie malejącą subwencję oświatową.
Dodatkowo w toczącej się dyskusji o finansach samorządowych strona rządowa, szukając coraz to nowych argumentów mających usprawiedliwić obserwowane trendy, wskazywała, że korzystne dla obywateli zmiany w podatku PIT w równym stopniu dotykają obie części finansów publicznych: rządową i samorządową. Zapominano tylko o tym, że rząd rekompensuje sobie ubytki wzrostem akcyzy i innych podatków, czego samorząd uczynić nie może.
Pod koniec września br. doszło jednak do eskalacji napięcia w sferze finansów samorządowych, bowiem skierowany do sejmu 30 września rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw (druk 642), którego pierwsze czytanie odbyło się w dniu dzisiejszym, powoduje negatywne skutki finansowe już tylko w podsektorze samorządowym, w wymiarze niemal 1,5 mld zł rocznie.
Dlatego apelujemy do wszystkich Państwa o skierowanie na ręce Waszych posłów i senatorów wystąpień z żądaniem rekompensaty wprowadzanych w wyniku zmian ustawowych ubytków w dochodach własnych JST. Prosimy, byście Państwo uczulili Waszych parlamentarzystów na pogarszające się finanse Waszych miast. Wykażcie za pomocą konkretnych liczb, jak spadają Wasze dochody własne, jak maleje w stosunku do wydatków kwota subwencji szkolnej oraz z czego będziecie musieli zrezygnować, jeśli nie dojdzie do poprawy naszej sytuacji.
Z wyrazami szacunku
(-) Zygmunt Frankiewicz
PREZES ZWIĄZKU MIAST POLSKICH
* Same tylko skutki zmian w systemie PIT, uchwalonych w lipcu 2019 r, wynoszą dla JST ok. 6 mld zł rocznie.
** Przyrost dochodów z PIT i CIT w latach 2015-19 wyniósł 22 mld zł; wzrost wydatków bieżących w tym samym czasie wyniósł 41,5 mld zł.
*** Kwota niedoszacowania skutków podwyżek płac nauczycielskich w latach 2017-19 to narastająco 4,6 mld zł.
