Poznań, 19 lipca 2024 r.

Szanowny Pan
Andrzej DOMAŃSKI
Minister Finansów

Dziękując za podjęcie wysiłku naprawy systemu finansów samorządowych po jego stopniowej dewastacji w latach 2019-2023 pragnę ponownie zwrócić uwagę na dwa główne jej składniki:

- radykalne zmniejszenie dochodów JST z udziałów w podatku dochodowym od osób fizycznych, który w 2023 r. był o ponad 30 mld zł niższy od udziału, który miałby miejsce bez zmian w ustawach,

- ogromne zwiększenie luki finansowej w edukacji (w tempie średnio 3,5 mld zł rocznie), w efekcie kwota subwencji oświatowej była w roku 2023 o 42 mld zł mniejsza niż wydatki bieżące na edukację (a o 12 mld mniejszy niż wydatki na wynagrodzenia w oświacie).

Skutkiem takiej polityki poprzedniego rządu było drastyczne zmniejszenie możliwości rozwojowych JST. W miastach na prawach powiatu, gminach miejskich i miejsko-wiejskich – mimo pozytywnych zmian w budżecie roku bieżącego – wystąpił po raz pierwszy w historii deficyt operacyjny netto.

Już na pierwszy rzut oka widać z załączonej do projektu nowej ustawy OSR, że efekt finansowy nowego systemu dochodów JST jest niewystarczający i nie niweluje ubytków, jakie są rezultatem tzw. polskiego ładu. Dokładniejsze wyliczenia przedstawimy w najbliższych dniach.

Drugim wnioskiem widocznym zaraz po zapoznaniu się z projektem jest dyskryminacja miast na pra­wach powiatu, dla których główny dochód własny, jakim staną się teraz wpływy z podatków PIT i CIT, został skalkulowany na poziomie niższym niż suma udziałów gminy i powiatu. Jest to oczywiste nieporozumienie, ponieważ miasta te wykonują nie tylko sumę zadań gminy i powiatu, ale także szereg zadań wykraczających poza ten zakres, w tym: budowa i utrzymanie dróg wojewódzkich i krajowych, transport aglomeracyjny, instytucje kultury o zasięgu regionalnym itd. Nieuwzględnienie tych oczywis­tych faktów jest dla nas niezrozumiałe. Wystarczy spojrzeć na systemy finansów lokalnych innych państw, w których ma miejsce uzupełnianie dochodów własnych przez subwencję ogólną, np. Niemcy. Liczba przeliczeniowa mieszkańców miast dla celu ustalenia tej subwencji rośnie wyraźnie wraz ze wzrostem liczby mieszkańców (mnożnik sięga nawet 2), właśnie ze względu na zwiększony zakres zadań tych miast.

Liczymy na wyjaśnienie tych kwestii w dalszych pracach nad projektem ustawy.

(-) Jacek Sutryk
Prezes Związku