Od 1 lipca br. jest nowy dyrektor Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego – został nim prof. Paweł Swianiewicz. Wspiera go dr Julita Łukomska.

Nowy szef NIST zapowiedział otwartość na współpracę ze stroną samorządową Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Stwierdził, że wspieranie Komisji to najważniejsza misja NIST-u, choć od razu zastrzegł, że nie zawsze będzie się zgadzał z samorządowcami w ocenie sytuacji. Rolą ekspertów Instytutu będzie przekazywanie wiedzy, która czasem może się samorządowcom wydać kontrowersyjna czy niewygodna.

Prof. Swianiewicz zadeklarował daleko idącą przebudowę Instytutu. Wizja nowego dyrektora NIST zakłada:

• Prowadzenie poważnych badań dotyczących funkcjonowania samorządu;
• Organizowanie debat samorządowych dotyczących np. kwestii ustrojowych (czy są potrzebne zmiany w podziale terytorialnym; czy zmniejszać liczbę małych gmin; czy potrzeba tylu powiatów), a nie bieżących spraw legislacyjnych;
• Opracowywanie ekspertyz na zadane przez samorządy, w tym korporacje czy KWRiST samorządowe tematy;
• Przygotowywanie opinii do kluczowych projektów, takich jak np. ustawa o dochodach jst
• Prowadzenie szkoleń, które jednak powinno być mniej istotną częścią działań Instytutu (w przeciwieństwie do stanu obecnego), poza szkoleniami dla służby przygotowawczej.

- Jestem gotów do dyskusji z Radą Programową, a przypomnę tylko, że 8 jej członków desygnują korporacje samorządowe wchodzące w skład KWRiST – zapewnił prof. Swianiewicz.

Jednocześnie poprosił samorządowców o cierpliwość, bo przestawienie Instytutu na nowe tory musi zająć trochę czasu. Jedną ze spraw, którymi dyrektor od razu musi się zająć, jest skompletowanie kadry. W tej chwili zatrudnionych jest 7 pracowników administracyjnych, a nie ma merytorycznych. Trzeba więc zatrudnić nowe osoby, a także podjąć współpracę z ekspertami na zewnątrz.

Również współprzewodniczący KWRiST ze strony rządowej, wiceminister Tomasz Szymański wyraził nadzieję, że NIST stanie się merytorycznym wsparciem Komisji. Liczy na ujednolicenie procedur i wypracowanie modelu akceptowanego przez stronę samorządową.

Paweł Swianiewicz jest profesorem dr. hab., geografem, ekonomistą i politologiem, absolwentem Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego (1985), gdzie obronił doktorat (w 1989). Habilitacja z ekonomii na Akademii Ekonomicznej w Poznaniu (1998) dotyczyła polityk finansowych władz lokalnych w Polsce. Tytuł profesora nauk ekonomicznych uzyskał w 2010 r. Pracował w Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG) Uniwersytetu Warszawskiego najpierw jako adiunkt (1989-1994),a potem jako profesor uczelni (2000-2004). W latach 1998-2002 profesor w Instytucie Ekonomii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W latach 2004-2022 kierownik Zakładu (a potem Katedry) Rozwoju i Polityki Lokalnej na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 2019-2020 był dyrektorem Szkoły Doktorskiej Nauk Społecznych na Uniwersytecie Warszawskim. Od 2022 r. zatrudniony na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu.

W latach 1995-2001 kierował Programem Wspierania Samorządów Lokalnych w Polsce finansowanym przez Brytyjski Fundusz Know-How. W latach 2010-2015 był społecznym doradcą Prezydenta RP, doradzając w sprawach związanych z samorządem terytorialnym.

W roku akademickim 1990/1991 był Visiting Research Fellow w School of Advanced Urban Studies Univeristy of Bristol, w 1992/1993 był stypendystą Fulbrighta w Department of Sociology University of Chicago, a w 1994 przebywał na stypendium w University of Bergen. Odbywał także staże naukowe w University of Aveiro (2015, 2023) i South-East European University w Tetovie (2024). W 2022 r. był członkiem panelu ERC oceniającego wnioski grantowe (w kategorii senior grant).

Od 2000 do 2015 członek zarządu, a od 2005 do 2010 przewodniczący zarządu European Urban Research Association (EURA), od 2017 do 2024 członek Steering Committee of the Standing Group on Local Government and Politics of the European Consortium for Political Research (ECPR). Członek rad redakcyjnych kilku czasopism naukowych, m.in. Local Governemnt Studies, Urban Research and Practice, Urban Affairs Review. Od 2019 r. członek Rady Doskonałości Naukowej. Jego badania koncentrują się na samorządach terytorialnych, polityce lokalnej, finansach samorządowych w Polsce i innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej.

Ekspert Rady Europy do spraw decentralizacji, finansów samorządowych i organizacji terytorialnej. Brał także udział w projektach doradczych Banku Światowego, OECD i UNDP.

W 2003 r. odznaczony orderem Member of British Empire, w 2007 – Brązowym Krzyżem Zasługi, a w 2015 r. – Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Jest autorem bądź redaktorem kilkudziesięciu książek oraz ponad 100 artykułów poświęconych zagadnieniom decentralizacji i funkcjonowania samorządu terytorialnego.