Andrzej PORAWSKI  
Sekretarz Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego
Dyrektor Biura Związku Miast Polskich

Szanowny Pan               
Andrzej DUDA               
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Prezydencie,

W związku z uchwaleniem przez Sejm ustawy z dnia 28 listopada 2020 r o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw, zamierzaliśmy zwrócić się do Pana Prezydenta w imieniu środowiska samorządowego z wnioskiem o odmowę jej podpisania, jako sprzecznej z art. 167 Konstytucji RP. Niestety nie zdążyliśmy przedłożyć Panu naszych argumentów – została podpisana w dniu uchwalenia, zapewne w rezultacie rządowej intencji doprowadzenia do jej wejścia w życie do końca listopada br.

Ustawa w art. 3 wprowadza zasadnicze zmiany w zryczałtowanym podatku dochodowym, które skutkują znacznym zmniejszeniem wpływów z podatku PIT pobieranego na ogólnych zasadach. Zmiana – zgodnie z podaną przez rząd oceną skutków regulacji (druk sejmowy 642) – spowoduje ubytki w dochodach samorządów, wynoszące ponad 1,4 mld zł rocznie (ponad 14 mld zł w ciągu 10 lat). Sposób wprowadzenia zmian, które zmniejszają dochody JST wbrew zasadom określonym w art. 167 Konstytucji, jest tym razem odmienny od zmian wprowadzanych od lipca ub.r.: 

• dotychczasowe zmiany w systemie podatku PIT powodowały równoczesne ubytki w całym sektorze publicznym (do budżetu centralnego i budżetów JST trafia po 50% wpływów z PIT), 
• obecna zmiana polega na odpływie podatników podatku PIT, ustalanego na zasadach ogólnych, do systemu podatku zryczałtowanego, w którym samorządy nie mają udziału; w efekcie – wg OSR – budżet państwa zyska średnio ponad 1,6 mld zł rocznie (ponad 16 mld w okresie 10 lat). 

Następuje więc de facto transfer środków z budżetów JST do budżetu centralnego. Zmianie nie towarzyszy żadna rekompensata ani ewentualne zmniejszenie zakresu obowiązków JST, co jest niezgodne z konstytucyjną zasadą adekwatności zasilania finansowego do zakresu zadań.

Strona Samorządowa Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego zaopiniowała negatywnie rządowy projekt tej ustawy, ze względu na brak rekompensaty ubytków przezeń powodowanych. W trakcie prac legislacyjnych w Parlamencie zwróciliśmy się do Senatu o uzupełnienie ustawy o adekwatną zmianę w ustawie o dochodach JST wielkości udziałów gmin, powiatów i województw w sposób, który łącznie spowodowałby w roku 2021 efekt w wysokości 1,434 mld zł, stanowiący dokładną rekompensatę ubytków, jakie są skutkiem zmian w systemie podatku PIT. Senat wprowadził tę zmianę, ale Sejm odrzucił poprawkę Senatu głosami jednej partii (głosowanie 217 w dniu 28.11.br. o 14:52). 

Pragnę podkreślić, że w trakcie debaty w Senacie przedstawiciel resortu finansów wzywał samorządy do solidarności z rządem (!). Tą solidarność okazywaliśmy niejednokrotnie, jak choćby nie wnioskując do Pana Prezydenta o zawetowanie ustaw z lipca 2019 r., powodujących ubytki we wpływach z podatku PIT, mimo sprzeczności z art. 167 Konstytucji. Wówczas jednak ubytki występowały zarówno w części rządowej jak i w częściach samorządowych podatku PIT, można więc było mówić o swoistej solidarności. Tym razem ustawa jest jej zaprzeczeniem, powodując w sumarycznym efekcie wzrost dochodów budżetu centralnego kosztem budżetów lokalnych i regionalnych. 

Dlatego proszę Pana Prezydenta o wystąpienie w trybie art. 191, w związku z art. 188 Konstytucji RP, do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją. Dołączam wyciąg z opracowanej przez rząd oceny skutków regulacji. 

 Z wyrazami szacunku                
Andrzej Porawski