Stanowisko Zarządu Związku Miast Polskich w sprawie sytuacji w oświacie

Opublikowano: 29.08.2022
kryzys.jpg
W opinii Zarządu Związku resort edukacji całkowicie utracił kontrolę nad sytuacją polskiej oświaty, doprowadzając ją do głębokiego kryzysu. Największym, śmiertelnym grzechem MEN wobec polskiej oświaty jest jej rosnące niedofinansowanie.

1. Resort edukacji całkowicie utracił kontrolę nad sytuacją polskiej oświaty, doprowadzając ją do głębokiego kryzysu:

a) po nieodpowiedzialnej, nieprzygotowanej, zrealizowanej ad hoc jako wyborcze hasło polityczne „reformie” systemu szkolnego, do dziś uderzają nas wszystkich, a zwłaszcza dzieci i młodzież oraz nauczycieli, kolejne jej skutki; jednym z nich jest tegoroczna kumulacja roczników, która – zachodząc w szczególnie trudnym czasie – wiąże się z rozczarowaniami wielu uczniów i rodziców;
b) próba dalszej destrukcji i centralizacji polskiej oświaty, zawarta w tzw. „lex Czarnek”, na szczęście się nie powiodła, ale także na długie miesiące zatruła atmosferę wokół edukacji;
c) trwa akcja ideologizacji polskiej oświaty, która – jak uczy historia XIX i XX wieku – także nie przyniesie powodzenia, ale rodzi kolejne, niepotrzebne, rodzące negatywne skutki w świadomości młodzieży, zakłócenia w wychowaniu i kształceniu młodego pokolenia Polaków; nie godzimy się na to w imieniu większości naszych społeczności lokalnych;
d) brakuje przemyślanej, zbudowanej wspólnie z Ukrainą, postawy polskiego systemu szkolnego wobec setek tysięcy uczniów będących uchodźcami wojennymi, którzy wymagają bardzo odpowiedzialnego podejścia, nacechowanego uwrażliwieniem na ich niezwykle trudną sytuację;
e) trwa odpływ wartościowych osób z zawodu nauczycielskiego, także z powyższych powodów; zwiększa się liczba wakatów na etatach nauczycielskich, które zmuszają dyrektorów szkół i organy prowadzące do „sztukowania” zatrudnienia, co nie wpływa korzystnie na poziom nauczania.

2. Największym, śmiertelnym grzechem resortu edukacji wobec polskiej oświaty jest jej rosnące nie­do­finansowanie, które można już prawie określić jako sabotaż. Od samego początku przekazywanie szkół publicznych odbywało się bez zapewnienia jasnego mechanizmu finansowania edukacji, bez jednoznacz­nego zagwarantowania poziomu subwencji oświatowej, powiązanego z oczekiwanymi standardami. Od początku przyjęto, że część kosztów funkcjonowania edukacji będą ponosić samorządy. Po przekazaniu szkół gminom i powiatom ich udział w finansowaniu zadań oświatowych nie przekraczał 25% kosztów bieżących, a kwota subwencji oświatowej w latach 2002-2003 stanowiła 2,83 – 2,87% PKB.

W roku 2021 subwencja szkolna pokryła już tylko 60% bieżących kosztów oświaty, a jej relacja do PKB spadła po raz pierwszy poniżej 2% i wyniosła 1,98%.


Luka finansowa w oświacie
, rozumiana jako różnica między kwotą subwencji a kosztami bieżącymi, rosła stale, jednak do 2015 r. przyrosty te wynosiły ok. 0,5 mld zł rocznie. Począwszy od r. 2016 przyrost wynosi już prawie 3 mld zł rocznie, przy czym w każdym kolejnym roku znaczna część tej kwoty jest efek­tem niedoszacowania skutków wynegocjowanych ze związkami zawodowymi podwyżek płac nauczycieli, W r. 2004 subwencja pokrywała ponad 99%, a w r. 2021 – już tylko 80% kosztów osobowych w oświacie.

Rosnące
niedofinansowanie oświaty powoduje pogłębianie się nierówności w dostępie dzieci do eduka­cji, gdyż wiele miast i gmin, dopłacając wielkie kwoty do podstawowego zakresu działania szkół, nie ma już możliwości finansowania zajęć dodatkowych

3. Ostatnie zmiany w Karcie Nauczyciela i wydane na tej podstawie rozporządzenia zostały negatywnie zaopiniowane zarówno przez organizacje samorządowe jak i wszystkie związki zawodowe. Podjęta przez Senat RP próba naprawy tej sytuacji została odrzucona przez większość sejmową. Zarząd Związku Miast Polskich w pełni solidaryzuje się z postulatami związkowców, apelując o podjęcie współdziałania w celu wywalczenia wzrostu poziomu finansowania edukacji ze środków budżetu centralnego. Docelowo subwencja szkolna powinna osiągnąć 3% PKB.

4. Biorąc pod uwagę powyższe fakty Zarząd Związku Miast Polskich w pełni popiera wniosek Krajowej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” z dnia 9 maja br. o natychmiastowe odwołanie pana Przemy­sława Czarnka z funkcji Ministra Edukacji i Nauki oraz pana Dariusza Piontkowskiego z funkcji sekretarza stanu w resorcie edukacji.

Olsztyn, 26 sierpnia 2022 r. 

(-) Zygmunt Frankiewicz
PREZES ZWIĄZKU

Załączniki:
Stanowisko Zarządu Związku Miast Polskich w sprawie sytuacji w oświacie - PDF

Partnerzy