Stanowisko Związku Miast Polskich
w sprawie projektu nowelizacji ustawy okołobudżetowej (druk 3323)
Od kilku lat trwa spadek dochodów JST z udziału w podatku PIT. W roku bieżącym udział ten wynosi łącznie 51,7 mld zł, podczas gdy bez trwających od 2019 r. zmian w prawie wyniósłby 81,8 mld zł (wg ostrożnie szacowanej linii trendu - wykres):
2. Od kilku lat rząd zasila jednostki samorządu terytorialnego dodatkowymi środkami, określanymi jako „rekompensata ubytków”. Środki te:
a) nie rekompensują znacznej części ubytku,
b) skierowane są nie tam, gdzie wystąpiły największe ubytki.
Każdorazowo, arbitralnie i nietransparentnie ustalany sposób podziału przekazywanej kwoty nie jest z nikim konsultowany, co jest sprzeczne z art. 9 ust. 6 ratyfikowanej przez Polskę EKSL.
3. Związek Miast Polskich nie kwestionuje potrzeby dodatkowego zasilania gmin wiejskich oraz małych miast. Uważamy jednak, że nie może to się odbywać kosztem średnich i dużych miast, ponieważ nikt nie zmniejszył puli zadań realizowanych przez te miasta. Środki te powinny pochodzić z innych źródeł, przede wszystkim z szybko rosnących wpływów budżetu państwa z podatku VAT.
4. Przytoczone poniżej dane pokazują wielkość niedoboru i skalę przesunięć pomiędzy różnymi kategoriami JST w poprzednich latach:
5. Niesprawiedliwe zasady podziału dodatkowych środków, przewidzianych na r. 2023, zawarte w projekcie ustawy (druk nr 3233), powodują kolejne transfery pomiędzy JST (tabela) W ich efekcie pełną lub nadmiarową rekompensatę otrzyma połowa gmin wiejskich, 23% gmin miejsko-wiejskich, 9% powiatów, 7,5% gmin miejskich i 3% miast na prawach powiatu. Warszawa otrzyma 4,7% ogromnego ubytku w dochodach z PIT, a gmina wiejska Przytuły – 535% ubytku.
W związku z powyższym domagamy się:
a) zwiększenia kwoty dodatkowych środków do rzeczywiście rekompensujących ubytki (tzn. 30,1 mld zł w roku 2023),
b) sprawiedliwych zasad ich podziału, zapewniających realną rekompensatę utraconych dochodów (według propozycji wypracowanej przez 5 korporacji ze Strony Samorządowej KWRiST).
Należy zaznaczyć, że ubytek w dochodach JST z podatku PIT wyniesie w 2024 r. już ponad 40 mld zł.
Tychy, 16 czerwca 2023 r.
(-) Zygmunt Frankiewicz
PREZES ZWIĄZKU
