W dniu 13 października Biuro Związku otrzymało wyniki ankiety nt. finansów miast po trzech kwartałach 2020 r., w porównaniu z identycznym okresem sprawozdawczym z lat 2018 i 2019 (w ujęciu kwartalnym).
Dane dotyczące wpływów z udziałów w PIT mamy z 91 miast (w tym 17 miast na prawach powiatu), z CIT – z 83 miast (w tym 15 miast na prawach powiatu). Wyniki nadal spływają.
Posiadana próbka jest już reprezentatywna dla 333 miast członkowskich Związku i upoważnia do sformułowania pierwszych wniosków.
UDZIAŁY W PODATKACH PAŃSTWOWYCH
Wpływy z udziałów w PIT
Jak wiadomo, w ostatnich latach miał miejsce znaczny wzrost dochodów z udziałów JST we wpływach z podatku PIT. Był on wynikiem korzystnej koniunktury gospodarczej, a nie wskazywanego przez niektórych polityków opcji rządzącej „uszczelnienia systemu podatkowego”.
Na oficjalnej stronie MF w zakładce https://www.gov.pl/web/finanse/uszczelnienie-systemu-podatkowego znajduje się następujące wyjaśnienie wzrostu wpływów z podatku PIT: „Większe wpływy z PIT to efekt poprawy sytuacji na rynku pracy.”
Wzrost dochodów z udziałów JST we wpływach z PIT był w ostatnich latach znacznie mniejszy niż wzrost wydatków bieżących JST, które szybko rosły w wyniku wzrostu kosztów pracy, energii, usług i materiałów oraz wzrostu kosztów płac nauczycieli w okresie od marca 2018 roku do września 2020 roku o 28,5 proc nie zrekompensowanego samorządom wzrostem subwencji oświatowej (w analogicznym okresie wrosła jedynie o 15,6 proc.).
W roku 2020 nastąpił silny spadek dochodów z udziałów J ST we wpływach z PIT, będący efektem zmian ustawowych w podatku dochodowym od osób fizycznych, który nie został samorządom zrekompensowany. Dodatkowo niewielki wpływ mogły wywrzeć skutki pandemii, jednak nie są one – wg danych GUS – znaczące.
W otrzymanej próbie odpowiedzi na ankietę z 91 miast dochody z udziałów we wpływach z PIT wynosiły:
- w trzech kwartałach 2018 r. – 5,763 mld zł,
- w trzech kwartałach 2019 r. – 6,756 mld zł (wzrost rok do roku o 17,23%),
- w trzech kwartałach 2020 r. – 6,293 mld zł (spadek rok do roku o 6,83%).
Spadek o blisko pół miliarda złotych w próbie, która stanowi kilkanaście procent potencjału JST, oznacza kilka miliardów złotych ubytku dochodów z tego źródła we wszystkich JST. W tych warunkach twierdzenia resortu finansów o dobrej sytuacji JST są nieuprawnione.
Wpływy z udziałów w CIT
W ostatnich latach miał również miejsce znaczny wzrost dochodów z udziałów JST we wpływach z podatku CIT. Był to efekt dobrej koniunktury, ale także - wg informacji MF - „efekt uszczelniania systemu podatkowego przez stworzenie prawa, które wyeliminowało agresywne techniki optymalizacji podatkowej”.
Dla miast dochody z udziałów w CIT są o rząd wielkości mniejsze niż z udziałów w PIT, jednak mają duże znaczenie dla budżetów województw. Spadek w roku 2020 jest jeszcze większy niż w przypadku PIT, tym razem głównie z powodu pandemii.
W otrzymanej próbie odpowiedzi na ankietę z 83 miast dochody z udziałów we wpływach CIT wynosiły:
- w trzech kwartałach 2018 r. – 486,8 mln zł,
- w trzech kwartałach 2019 r. – 602,4 mln zł (wzrost rok do roku o 23,75%),
- w trzech kwartałach 2020 r. – 555,5 mln zł (spadek rok do roku o 7,78%).
Spadek o blisko 50 mln zł w próbie stanowiącej małą część potencjału JST oznacza blisko miliardowy ubytek dochodów z tego źródła we wszystkich JST, z czego lwia jego część dotyczy województw. Również w tym przypadku mówienie o dobrej sytuacji finansowej JS T jest nieuprawnione.
SPADKI W DOCHODACH WŁASNYCH JST
Odnotowujemy także – podobnie jak po pierwszym półroczu – spadki w części dochodów własnych gmin, zwłaszcza w podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych oraz w dochodach z mienia, w tym przede wszystkim z opłat za użytkowanie wieczyste. Wyniki tych ankiet są wciąż opracowywane. Zostaną opublikowane w kolejnym komunikacie (w piątek, 16 października br.).
Biuro ZMP
