Zarząd Związku Miast Polskich, po rozpatrzeniu nadesłanych przez 37 miast uwag i wniosków (zestawienie w załączeniu), stwierdza, że zmiany w ustawie, zaproponowane w resortowym projekcie nowelizacji (UD 369), idą we właściwym kierunku, częściowo realizując zgłaszane od wielu lat postulaty środowisk samorządowych, jednak w co najmniej kilku wskazanych poniżej kwestiach są niedostateczne i wymagają wzmocnienia i/lub uzupełnienia.

Część przedstawicieli miast zwraca uwagę na obszerność projektowanej nowelizacji oraz systemowy charakter wprowadzanych zmian, zatem – zgodnie z § 84[1] rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie zasad techniki prawodawczej – postuluje opracowanie projektu nowej ustawy. Jeśliby jednak podtrzymano decyzję o nowelizowaniu obowiązującej ustawy, postulujemy, by dla czytelności wprowadzanych zmian jako załącznik do projektu dodać „ujednolicony” tekst ustawy, zawierający proponowane zmiany.

Zasadnicza zmiana, którą akceptujemy, polega na wprowadzeniu planu ogólnego jako aktu pra­wa miejscowego. Punktem wyjścia do planu będzie część opracowań tworzących obecne studium uwarunkowań i kierunków przestrzennego zagospodarowania gminy. Wygaszane studium winno też być źródłem danych do modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy, który jest zdefinio­wany jako wymiar polityki przestrzennej gminy w strategii jej rozwoju. Zmiany te uzyskują w pełni systemowy charakter dzięki wprowadzeniu obligatoryjności opracowania strategii rozwoju gminy. Ważne znaczenie dla powstrzymania zjawiska niekontrolowanego rozlewania się miast będą miały strategie rozwoju ponadlokalnego, już obecnie możliwe do wspólnego opracowywania.

Projekt nie rozwiązuje w oczekiwany sposób kwestii związanych z funkcjonowaniem decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Są to dokumenty o znaczeniu informacyjnym, wydawane na wniosek każdemu, kto o nie wystąpi, niezależnie od tego, czy dysponuje on prawem do terenu, czy nie. Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w żaden sposób nie daje prawa do terenu dla wnioskodawcy, nie narusza też prawa własności i uprawnień osób trzecich. Nie będąc aktem planistycznym nie rodzi również żadnych innych skutków prawnych, zwłaszcza w zakresie planowania przestrzennego. W odpowiedzi na konkretny wniosek informuje wniosko­dawcę, czy na danej nieruchomości, w sytuacji braku planu miejscowego, można na pod­stawie obo­wiązujących przepisów zrealizować przedsięwzięcie wskazane we wniosku. Wobec niejednolitego orzecznictwa w tej kwestii należy jednoznacznie przeciąć dotychczasowe wątpliwości.

Ważną częścią nowelizacji jest silniejsze uspołecznienie procesu tworzenia planów przestrzen­nych. Jednak zaproponowane narzędzia nie są adekwatne do oczekiwań. Aby je spełnić, trzeba znaczącą część konsultacji społecznych przenieść na projekt uchwały o przystąpieniu do sporządza­nia planu, bo tylko wtedy będzie można odnieść się do zgłaszanych wniosków, propozycji i uwag już na etapie opracowywania projektu planu, a nie po jego kosztownym sporządzeniu.

Ponawiamy postulat powiązania stawek podatku od nieruchomości ze sposobem ich użytko­wania, określonym w akcie prawa miejscowego. Przyczyni się to do racjonalizacji gospoda­rowa­nia nieruchomościami, stopniowego porządkowania przestrzeni i zahamowania spekula­cji gruntami. To najlepsza droga do uporządkowania procesów urbanizacji na obszarach podmiejskich.

Wątpliwości budzi nieograniczona łatwość zmiany planu ogólnego (art. 27b) i rozszerzenie zakresu inwestycji, jakie umożliwiają stosowanie uproszczonej procedury sporządzania planu (art. 27c), co spowoduje ich wyjęcie spod kontroli społecznej i instytucjonalnej szczebla lokalnego i regionalnego.

W załączeniu zestawienie uwag zgłoszonych do projektu nowelizacji przez miasta.

Starogard Gdański, 13 maja 2022 r. 

Za Zarząd
(-) Zygmunt Frankiewicz
PREZES ZWIĄZKU

[1] Jeżeli zmiany wprowadzane w ustawie miałyby być liczne albo miałyby naruszać konstrukcję lub spójność ustawy albo gdy ustawa była już poprzednio wielokrotnie nowelizowana, opracowuje się projekt nowej ustawy.

Zestawienie już wkrótce.