Członkowie Zarządu przyjęli Oświadczenie w sprawie zapowiedzianego przez rząd weta Polski wobec budżetu Unii Europejskiej (w załączeniu). Wyrażono w nim zarówno zdumienie, że rząd polskiego państwa, w którego Konstytucji zapisano, że jest demokratycznym państwem prawnym, nie akceptuje właśnie warunku przestrzegania praworządności, jak i oburzenie z powodu otoczki propagandowej, jaką tworzy się wokół tego projektu, wbrew faktom. Rozporządzenie było bowiem przedmiotem międzynarodowych negocjacji, a teraz ma być przyjęte kwalifikowaną większością przez Radę UE, a następnie zaakceptowane przez Parlament Europejski. Polscy samorządowcy domagają się nie tylko poszanowania wartości demokratycznej Europy, ale zwracają uwagę na niezwykle ważny aspekt praktyczny - dostęp polskich przedsiębiorców, rolników oraz społeczności lokalnych i regionalnych do wielkich środków finansowych. „Obecnie, wspólnym wysiłkiem setek milionów Europejczyków, tworzymy z myślą o młodym pokoleniu nowe narzędzia finansowe, które mają ułatwić odbudowę społeczno-gospodarczego potencjału Kontynentu po kryzysie spowodowanym pandemią. To nasz wspólny obowiązek, od którego nie wolno się uchylać pod żadnym doraźnym pretekstem.”– przekonują w Oświadczeniu. Zarząd ZMP zwrócił przy okazji uwagę, że wzmocnieniem dla tego stanowiska mogą być uchwały czy apele podejmowane przez Rady Miast w tej sprawie.

Głosy w sprawie tarczy

Zarząd Związku zdecydował o przygotowaniu własnego projektu Tarczy samorządowej, który będzie zawierał m.in. konkretną pomoc osłonową w związku z epidemią i jej skutkami dla samorządowych instytucji kultury, sportu czy rekreacji oraz dla transportu lokalnego, ponieważ podmioty te są obecnie nie tylko niesprawiedliwie traktowane, ale wręcz wyraźnie dyskryminowane przez rządzących. Takie podejście przekłada się na pogorszenie jakości życia mieszkańców miast, szczególnie małych i średnich. Zdaniem prezydentów i burmistrzów reprezentujących miasta w Zarządzie ZMP niezbędne są też rozwiązania dotyczące kontroli nad szkołami niepublicznymi.

Członkowie Zarządu ZMP przyjęli również stanowisko w sprawie wejścia w życie nowelizacji Prawa Zamówień Publicznych (w załączeniu), w którym wnoszą o przesuniecie o co najmniej 6 miesięcy terminu wejścia w życie tej regulacji uchwalonej przez Sejm 11 września 2020 r. Uwarunkowania działalności administracji publicznej w stanie epidemii COVID-19, sytuacja dostawców towarów i usług oraz wprowadzenie tymczasowych przepisów regulujących zasady dokonywania zamówień publicznych w okresie pandemii uzasadniają potrzebę wydłużenia okresu vacatio legis. Jest to tym bardziej konieczne, że zakres tych zmian jest niezwykle obszerny, brakuje wszystkich aktów wykonawczych do ustawy i opóźniają się prace nad nową platformą elektroniczną. Stosowne zapisy zostaną zaproponowane do projektów ustaw „covidowych”.

Omówiono też kwestię zapowiedzianego przez rząd w kolejnej tarczy zwolnienia z opłaty targowej (z rekompensatą dla gmin). Po zwróceniu przez prezydenta Piotrkowa Trybunalskiego uwagi na możliwe negatywne skutki tej decyzji przyjęto postulat, by zwolnienie dotyczyło wyłącznie handlu prowadzonego na targowiskach, z pozostawieniem opłaty za handel w miejscach do tego nie wyznaczonych (poprawka w załączeniu).

Niezbędne zmiany w gospodarce odpadami

Samorządowcy z miast w trakcie opiniowania projektu ustawy Ministerstwa Klimatu i Środowiska o zmianie ustawy o odpadach, która stanowi drugi projekt z całego pakietu regulacji przygotowanych przez resort, zgłosili swoje postulaty, które zostaną zebrane w formie stanowiska. Projekt ustawy w wielu kluczowych - aspektach operuje zapisami o wysokim stopniu ogólności, przypominającymi implementowane dyrektywy. Powraca do poprzedniego sposobu obliczania poziomu recyklingu odpadów komunalnych i przygotowania ponownego ich użycia za 2020 rok, a także wprowadza odejście od limitu ograniczającego termiczne przetwarzanie odpadów komunalnych. Członkowie Zarządu oceniając te zmiany jako korzystne, zwracają jednak uwagę, że trzeba pilnie podjąć poza ustawą „śmieciową” takie zagadnienia jak rynek surowców wtórnych, spalanie (współspalanie, kogeneracja), ponieważ bez regulacji dotyczących tych kwestii będzie bardzo trudno uporządkować gospodarkę odpadami.

Senackie wsparcie dla finansów samorządowych 

Akceptację uzyskały dwa projekty senackie, które zostały przygotowane we współpracy ze Związkiem. Pierwszy o zmianie ustawy o dochodach JST zwiększając udział JST w podatku PIT, rekompensuje ubytek dochodów spowodowany ustawami z 2019 r. Zmniejszenie wpływów z PIT w połączeniu z negatywnymi tendencjami w finansach samorządów, takimi jak: szybki wzrost wydatków bieżących (ceny, płace), niedofinansowanie oświaty przez zaniżoną subwencję oświatową, przekazywanie nowych zadań bez wystarczających środków na ich realizację, zmniejsza poważnie możliwości inwestycyjne samorządów. Druga z senackich regulacji dotyczy zmiany ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Zmiana ta uszczelnia zwolnienie z podatku od nieruchomości i zakłada powrót do regulacji sprzed 1 stycznia 2017 r., na mocy której zwolnieniem od podatku od nieruchomości będą objęte budowle wchodzące w skład infrastruktury kolejowej w rozumieniu przepisów o transporcie kolejowym oraz zajęte przez nie grunty (czyli tylko ta część gruntów, która rzeczywiście
jest zajęta przez ww. budowle). Związek zbiera na ten temat dane z miast, które mają pokazać skalę tego zjawiska nadużyć. 

Poprawki do systemu prawa i świadczeń rodzinnych

Prezydenci i burmistrzowie zasiadający w Zarządzie ZMP pozytywnie zaopiniowali projekty ustaw złożone przez sejmową Komisję ds. Petycji, które dotyczą zmian w ustawie – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz o świadczeniach rodzinnych. Pierwszy z nich przyczynia się do poprawy spójności i przejrzystości systemu prawnego oraz przyspieszenia postępowań przed sądami administracyjnymi. Proponowane zmiany odpowiadają standardom europejskim, w szczególności w zakresie tzw. prawa do dobrej administracji. Drugi projekt wprowadza niezbędne od lat uzupełniające świadczenie pielęgnacyjne. Rozwiązanie to pozwala zrównać kwoty świadczeń, jakie otrzymują osoby sprawujące opiekę nad dziećmi i pobierające emeryturę czy rentę z osobami uprawnionymi do świadczenia pielęgnacyjnego. Zarząd ZMP zaproponował przy okazji zmianę brzmienia zapisu art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych z dnia 28 listopada 2003 r., tak aby świadczenie pielęgnacyjne dla osób wymagających opieki i legitymujących się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności przysługiwało bez względu na wiek, kiedy powstała niepełnosprawność. Zapis taki uwzględniałby wyrok TK z dnia 21 października 2014 (sygn. akt K 38/13), który stanowi, że różnicowanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego dla osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną ze względu na jej wiek, kiedy powstała niepełnosprawność, jest niezgodne z art. 32 ust. 1 Konstytucji. 

W obronie miast na prawach powiatu

Zarząd Związku uznał, że przy okazji nowelizacji ustawy o autostradach płatnych oraz Krajowym Funduszu Drogowym (MFFiPR) trzeba ponowić zgłaszany od 2014 roku postulat dotyczący umożliwienia korzystania przez miasta na prawach powiatu ze środków KFD. Wyłączenie tej grupy miast z tej możliwości - w opinii ZMP - nie znajduje żadnego uzasadnienia merytorycznego. Złożono wniosek w tej sprawie do Pawła Szefernakera, Pełnomocnik Rządu ds. współpracy z JST oraz Marcina Horały, współprzewodniczącego Zespołu Infrastruktury KWRiST (w załączeniu).

Zarząd ZMP podjął także decyzję o powołaniu - na wniosek prezydenta Sopotu, Jacka Karnowskiego - nowej Komisji ZMP, która będzie zajmować się prawami człowieka i równym traktowaniem.

Joanna Proniewicz, rzecznik prasowy ZMP