Podczas posiedzenia online członkowie Zarządu Związku rozmawiali na temat Narodowego Programu Szczepień przeciw COVID-19, Narodowego Programu Zdrowia (stanowisko strony samorządowej KWRiST w tej sprawie już wkrótce) oraz rządowej zapowiedzi centralizacji ochrony zdrowia.

„Nie” dla centralizacji i wywłaszczenia

Samorządowcy z miast dyskutowali nad zapowiedziami rządu dotyczącymi zmian w finansowaniu i strukturze właścicielskiej szpital, które w formie 3 opcji zostały wstępnie przedstawione 5 lutego br. na spotkaniu online ZMP i ZPP przez wiceministra zdrowia, Sławomira Gadomskiego. Zdaniem senatora Zygmunta Frankiewicza, prezesa Związku, propozycja rządowa jest kompletnie nieprzemyślana. Chociaż jeszcze nic nie jest przesądzone, Zarząd ZMP postanowił wydać już teraz wstępne negatywne stanowisko na temat tych propozycji. W jego opinii publiczne placówki ochrony zdrowia, które są własnością społeczności lokalnych i regionalnych, powinny pozostać w zakresie odpowiedzialności samorządu terytorialnego. Zmiany w organizacji systemu ochrony zdrowia muszą służyć przede wszystkim dobru pacjentów - mieszkańców. Obecnie może to zapewnić tylko samorząd terytorialny. „(…) Dziś ponad 70% długów publicznej ochrony zdrowia generują placówki zarządzane przez resort zdrowia, a mniej niż 30% – samorządowe, których jest znacznie więcej i mają dużo gorsze finansowanie. Jak na dłoni widać, kto lepiej gospodaruje powierzonym dobrem publicznym. (…) ” – czytamy w stanowisku (w załączeniu). 

Podkreślono w nim m.in., że miasta, powiaty i województwa zaangażowały się w inwestycje w infrastrukturę, wyposażenie szpitali, przejęły zobowiązania i pokrywały straty, podejmowały działania organizacyjne, zwiększające efektywność ochrony zdrowia (26,7 mld zł na wydatki majątkowe oraz 4,8 mld zł na pokrycie strat i zobowiązań w latach 2000-2019 wg MF). Dlatego przejęcie własności tych placówek przez instytucje centralne byłoby bezprawnym wywłaszczeniem społeczności lokalnych, z jednoczesnym narażeniem mieszkańców na znacznie mniej skuteczne zarządzanie i świadczenie usług. W tej kwestii ZMP będzie podejmował wspólne działania ze Związkiem Powiatów Polskich i Unią Metropolii Polskich.

Szczepienia z samorządami

Reprezentanci miast w trakcie spotkania Komisji Polityki Społecznej ZMP 21 stycznia br. mówili, że konieczne jest natychmiastowe podanie samorządom szczegółowych informacji na temat mobilnych punktów szczepień w poszczególnych gminach, ponieważ brakuje jasnych i spójnych informacji do przekazywania mieszkańcom ). W kwestii szczepień prezes ZMP zauważył, że w drugim kwartale tego roku, gdy będzie więcej szczepionek, pojawią się równocześnie większe problemy z transportem osób z trudnościami w poruszaniu się oraz punktami mobilnymi. Jacek Karnowski, prezydent Sopotu podkreślał, że niezbędna jest większa obecność samorządów w procesie szczepienia Polaków, np. przy tworzeniu powszechnych punktów szczepień. Zastrzeżenia te będą zasygnalizowane na odbywającym się w każdy piątek spotkaniu strony samorządowej KWRiST z pełnomocnikiem rządu do spraw Narodowego Programu Szczepień Ochronnych przeciwko wirusowi SARS-CoV-2, Michałem Dworczykiem.

Przeciwko uszczuplaniu budżetów miast

Opiniując projekt ustawy o zmianie ustawy podatku dochodowym od osób fizycznych, Zarząd ZMP nie zakwestionował zasadności postulatu zwolnienia z odsetek za opóźnienia w wypłacie należności wolnych od podatku, ale zwrócił uwagę - którą zdecydowano się przekazać twórcom propozycji - że zmiany te spowodowują uszczuplanie dochodów własnych JST z tytułu udziałów w podatku od osób fizycznych. Negatywnie zaopiniowano również projekt ustawy o zmianie ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (pobieranie świadczenia kompensacyjnego z możliwością podjęcia pracy), ponieważ powoduje dodatkowe koszty dla JST, bez pokrycia ubytków z budżetu państwa.
Negatywną opinię wydano także o projekcie o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych… (PiS) - który przewiduje rozszerzenie katalogu osób uprawnionych do zwolnienia w całości lub w części z opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej - gdyż nie przewiduje on rekompensaty dla JST za utracone dochody. Zdaniem samorządowców reprezentujących miasta, regulacja ta, poprzez całkowite zniesienie opłaty egzystencjalnej za pobyt w DPS-ie, stwarza nierówność obywateli wobec prawa.

Dla młodych i rodzin

Pozytywnie oceniono ideę zwiększenia partycypacji obywatelskiej młodych ludzi na poziomie lokalnym i regionalnym w nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy o samorządzie województwa
(KPRM). Daje ona możliwość utworzenia młodzieżowej rady gminy m.in. wyposażonej w szersze niż do tej pory kompetencje. Jednak pojawiły się głosy, że to kolejna, niepotrzebna regulacja, bowiem takie rady istnieją już w wielu miastach i dobrze funkcjonują. Kontrowersje dotyczyły powołania opiekuna takiej rady. Ustalono, że najlepszym rozwiązaniem będzie zapisanie w statucie rady, a nie w projekcie ustawy, szczegółów dotyczących tego, kto powołuje (organ wykonawczy czy stanowiący?), opiniuje i zatwierdza opiekuna rady.
Zaproponowane w projekcie Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej (MRiPS) o zmianie ustawy o Karcie Dużej Rodziny, ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 co do zasady oceniono jako korzystne. Zarząd Związku wyraził przy okazji uznanie dla MRiPS za propozycję zwiększenia kwoty przysługującej gminie na realizację obsługi programu KDR z 5 do 23 zł za wydanie karty (zadanie zlecone), która jednak ostatecznie przez Ministerstwo Finansów została obniżona do 17 zł.

Uwagi do projektów

Senator Zygmunt Frankiewicz przedstawił senackie projekty ustaw, które zostały (z uwagami z miast) pozytywnie zaopiniowane przez Zarząd ZMP. Pierwszy z nich dotyczy Agencji Spójności i Rozwoju, która jest opartą na francuskim rozwiązaniu niezależną instytucją zarządzającą funduszami europejskimi i innymi środkami publicznymi w Polsce (stanowisko w załączeniu), drugi - gospodarowania nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.
Prezydenci i burmistrzowie zasiadający w Zarządzie ustalili, że liczne propozycje zmian przygotowane przez miasta dotyczące projektu rozporządzenia MI ws. przyjęcia Planu przeciwdziałania skutkom suszy zostaną przesłane do resortu wraz z propozycją spotkania z ekspertami z miast w tej sprawie.
Zarząd ZMP nie zaopiniował projektu ustawy o zm. ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem COVID-19 (KO), ale postanowił zwrócić się w najbliższym czasie do rządu, powołując się na spadek dochodów JST w 2020 r. i w 2021 r., o rekompensaty dla gmin turystycznych, uzdrowiskowych i dla JST za ubytki spowodowane przez zwolnienia z tzw. korkowego dla gastronomii.

O cyberbezpieczeństwie

Pozytywnie (z uwagami) zaopiniowano projekt Ministerstwa Cyfryzacji ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa oraz ustawy – PZP. Zdaniem członków Zarządu Związku, wydłużenie czasu zgłoszenia ataku hakerskiego do 48 godzin jest błędne – dodatkowe 24 godziny w przypadku takiego wydarzenia to wieczność. Przedstawiciel miasta Wrocławia zaznaczył, że skoro JST zgłasza incydent do CSIRT NASK, to nie ma potrzeby wykonywania tej samej czynności jeszcze raz i zgłaszania do wojewody. Wystarczy, aby system, w którym JST dokonuje zgłoszenia, został udostępniony wojewodzie. Dodatkowo wojewoda mógł by mieć dostęp do informacji związanych z obsługą incydentu - takie rozwiązanie uprościłoby proces komunikacji. Wątpliwości dotyczyły także dodatkowych kosztów JST związanych ze wzrostem świadczonych e-usług przez samorządy oraz rozwojem struktur związanych z cyberbezpieczeństwem.

Potrzebne regulacje dotyczące cmentarzy

Wiele uwag zgłosiły miasta do projektu ustawy o zmianie ustawy o cmentarzach (Lewica), które zostaną przekazane do jego autorów. Chociaż projekt zmierza do unormowań korzystnych, jak np. poszerzenie metod dokonywania pochówków, wymaga jednak dopracowania. Uznano, że konieczna jest rzetelna regulacja dotycząca tych zagadnień (np. umożliwienie rozsypywania popiołów). Zarząd ustalił też, że uwagi dotyczące projektu rozporządzenia MZ ws. postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi, zostaną przekazane do resortu zdrowi. Przedstawiciele samorządów miast wskazywali m.in. na to, że przełożenie zwłok do trumny musi się odbywać w miejscu do tego celu specjalnie dostosowanym pod względem sanitarnym i pod ostrym rygorem bezpieczeństwa. Natomiast nowy przepis w rozporządzeniu dopuszcza otwarcie każdej trumny.

Zarząd ZMP przyjął bez uwag robocze sprawozdanie z działalności Związku w 2020 r. oraz sprawozdanie finansowe za ubiegły rok.

Joanna Proniewicz, rzeczniczka prasowa ZMP