Jak co roku w lipcu rząd przygotował projekt rozporządzenia dotyczącego zmiany granic gmin, a także nadania niektórym gminom statusu miasta. Komisja Wspólna 17 lipca uzgodniła projekt z uwagami.
Tym razem status miasta mają odzyskać miejscowości, które miały prawa miejskie i straciły je wskutek represji carskich po upadku powstania styczniowego: Koszyce (woj. małopolskie), Nowa Słupia, Pierzchnica i Szydłów (woj. świętokrzyskie). Również Wielbark, który od nowego roku stanie się miastem (woj. warmińsko-mazurskie) miał już prawa miejskie w latach 1723-1946. Wiceminister Paweł Szefernaker poinformował też Komisję, że w wyniku rozmów z przedstawicielami gminy Lubowidz, przy poparciu wniosku przez ZMP wprowadzi do rozporządzenia poprawkę, by również ta gmina otrzymała prawa miejskie od 1 stycznia 2019 roku.

Projekt dotyczący zmiany granic często wywołuje kontrowersje i – co zrozumiałe – różnice zdań po stronie samorządowej. Również w tym roku ZGW RP był przeciwny trzem wnioskom, dotyczącym „rozszerzania metropolii i anektowaniu części przyległych doń gmin”. Jak mówił Edward Trojanowski, przedstawiciel ZGW RP dzieje się to często wbrew woli mieszkańców lub bez podania liczby osób, które wzięły udział w konsultacjach społecznych. Zaznaczył, że często miasta zabierają najbardziej dochodowe części gmin, np. Opole – część Dobrzenia Wielkiego z elektrownią.
Naturalny proces rozwoju miast
- „Miasta zawsze rozwijały się terytorialnie. Można więc powiedzieć, że od wieków następuje aneksja terenów otaczających miasta. Kilka wieków temu Kazimierz był osobnym miastem leżącym w okolicach Krakowa. Dzisiaj jest dzielnicą Krakowa. To jest naturalny proces rozrostu terenów zurbanizowanych.” – ripostował Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP. Dlatego Związek Miast Polskich popiera w całości projekt rozporządzenia, w tym dwa wnioski (innych nie) o włączenie do Rzeszowa części gminy Tyczyn oraz Głogów Małopolski – jako kontinuum zabudowy miejskiej.

Bierzmy przykład z Francji

W stanowisku z 4 lipca br. ZMP podkreśla, że system prawny, w jakim od ponad 25 lat społeczności lokalne kształtują swój rozwój, nie tylko nie sprzyja partnerstwu, ale wręcz nie stwarza realnych możliwości jego budowania. (stanowisko ZMP pod tekstem)

Tymczasem granice nie muszą przeszkadzać procesie rozwoju, czego dobrym przykładem jest Francja. Tam jednak jest prawo, które ułatwia współdziałanie w ramach różnego rodzaju związków gmin. Dzięki niemu we Francji jest około 3 tysięcy takich związków. W Polsce problem granic jest trudny do rozwiązania, ponieważ nie istnieją wystarczające mechanizmy współpracy bez zmiany granic.

W Polsce tylko miasta będące ośrodkami gmin miejsko-wiejskich bez problemów poszerzają swoje granice, bo nie ma tam granicy administracyjnej. W tegorocznym rozporządzeniu jest aż 5 takich przypadków - i nie budzą one najmniejszych kontrowersji. Natomiast jest 156 gmin tzw. obwarzankowych. - "Jak tam dochodzi do próby zmiany granicy, to za każdym razem jest awantura". - mówił Porawski.
Związek Miast Polskich poparł decyzję MSWiA negatywnego rozpatrzenia wniosku gminy Dobrzeń Wielki (cofnięcia decyzji sprzed dwóch lat i wyłączenia z Opola). Wskazał przy tym, iż według przeprowadzonych przez Uniwersytet Opolski badań, wśród ludności mieszkającej na tym obszarze wzrosło poparcie włączenia terenów do Opola z 3-4 % w 2015 roku do 40-50% w br.

ZMP poparł też (rekomendowany przez mswia do negatywnego rozpatrzenia) wniosek Rady Miejskiej Kleczewa o wymianę terenów z sąsiednią gminą Kazimierz Biskupi, co przyczyniłoby się do poprawy spójności terytorialnej obu gmin.

Ostatecznie Komisja Wspólna pozytywnie zaopiniowała projekt, z przytoczonymi uwagami.

15 milionów więcej na wybory

O ponad 15 mln zł więcej dla samorządów na zadania związane z przygotowaniem i przeprowadzeniem wyborów samorządowych zapowiedziała Magdalena Pietrzak, szefowa Krajowego Biura Wyborczego, po dokonaniu analiz i otrzymaniu informacji od samorządowców. Zdecydowała też o uruchomieniu środków dotacji jeszcze w lipcu, aby samorządowcy mogli jak najszybciej rozpocząć przygotowania do wyborów. Do tej pory środki dotacji były przekazywane dopiero po zarządzeniu wyborów.

Szefowa KBW poinformowała, że 13 lipca br. Prezydent RP, Andrzej Duda podpisał nowelizację Kodeksu wyborczego – zmiany, omówione na czerwcowej Komisji Wspólnej, wchodzą w życie po 7 dniach od podpisania, czyli od 20 lipca br.
Porozumienia dobrowolne
Ze względu na fakt, że "zdarzają się gminy, które niewłaściwie interpretują przepisy dotyczące podpisywania porozumień na obsługę urzędników wyborczych" i chcą szczegółowych zapisów dotyczących podziału zadań - wprowadzono możliwość niepodpisywania porozumień. W takim przypadku zadania będą realizowane w drodze wykonywania obowiązku ustawowego.
Komisja omówiła też projekt rozporządzenia dotyczącego archiwizowania dokumentów z wyborów. Szczegóły dotyczące przekazywania dokumentów z wyborów są jeszcze ustalane, wiadomo jednak, że to nie samorządowcy będą odpowiedzialni za ich przechowywanie. Będzie to zadaniem Archiwów Państwowych. Komisja ustaliła, że opinię o projekcie wyda Zespół ds. Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa Obywateli.
Następnym razem Komisja Wspólna spotka się 29 sierpnia br.

Hanna Hendrysiak