Ustawa o ochronie ludności i stanie klęski żywiołowej - kolejne podejście

Po raz kolejny Komisja Wspólna nie zaopiniowała projektu ustawy o ochronie ludności oraz o stanie klęski żywiołowej. Projekt uwzględniający ustalenia z roboczego spotkania samorządowo-rządowego został przesłany w godzinach nocnych, tuż przed posiedzeniem KWRIST i strona samorządowa nie miała czasu na jego analizę. Ustalono więc, że kolejne spotkanie, na którym zapadnie decyzja o opinii odbędzie się 6 kwietnia br.

Związek Miast Polskich walczył o wycofanie zapisu dotyczącego możliwości powoływania przez wojewodę pełnomocników w miastach i gminach. W nowym projekcie jest zapis ograniczający możliwość powołania pełnomocnika - do przypadku, gdy po ogłoszeniu stanu klęski żywiołowej (a nie dwóch pozostałych przewidzianych w ustawie stanów) wójt, burmistrz, prezydent odmówi wykonania poleceń wydawanych w celu przeciwdziałania lub usuwania skutków klęski żywiołowej. Nie ma możliwości wprowadzenia pełnomocnika, gdy samorządowi włodarze wykonują polecenia, ale w niewłaściwy sposób.

Przedstawiciele ZMP chcą, by przed art. 41 wstawić analogiczny artykuł, dotyczący uprawnień koordynacyjnych wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w stosunku do podmiotów komunalnych. W obecnej ustawie o stanie klęski żywiołowej taki artykuł jest i powinien pozostać.

- Argument urzędnika MSWiA, że „wójt małej gminy” przecież nic nie może jest uwłaczający i nieprawdziwy. Dotyczy on nie tylko wójtów, ale także burmistrzów oraz prezydentów 40 miast nie mających statusu miasta na prawach powiatu. A przecież dysponują oni służbami i przedsiębiorstwami komunalnymi, które wymagają koordynacji w sytuacji kryzysowej. Starosta (art. 41) koordynuje swoje służby i instytucje, a prezydent Piły, Ciechanowa czy Inowrocławia, burmistrz Proszowic czy wójt Cekcyna koordynują i stawiają na nogi służby komunalne. Taki przepis jest dziś w ustawie i powinien pozostać – uważa Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP.

Związek Miast Polskich podtrzymuje również postulat pozostawienia odrębnej ustawy o stanie klęski żywiołowej. Ustawa o ochronie ludności odnosi się do wszystkich przewidzianych Konstytucją RP stanów nadzwyczajnych – dwa pozostałe, czyli stan wojenny i stan wyjątkowy zachowują swoje ustawy szczególne, a stan klęski żywiołowej – nie. Taka zmiana nie ma uzasadnienia.

KPGO 2028 - brak systemu kaucyjnego, ROP i finansowania

Negatywną opinią zakończyło się opiniowanie projektu uchwały Rady Ministrów w sprawie Krajowego planu gospodarki odpadami 2028. Mimo kilkumiesięcznych dyskusji, nie udało się wypracować rozwiązań pozwalających pozytywnie zaopiniować KPGO 2028. Z jednej strony plan zobowiązuje samorządy do osiągania konkretnych wskaźników – jeśli ich nie osiągną, to będą ponosić konsekwencje ekonomiczne. Z drugiej strony nie ma regulacji dotyczących choćby rozszerzonej odpowiedzialności producenta czy systemu kaucyjnego, nie ma też środków z KPO czy Polityki Spójności na realizację zadań związanych z gospodarką odpadami. W związku z tym, zdaniem strony samorządowej należałoby przygotować kolejną wersję KPGO 2028, gdy zostaną rozstrzygnięte zarówno kwestie legislacyjne, jak i finansowe.

Aktualne pozostaje w tej kwestii Stanowisko z lipca 2022 r. w którym Zarząd ZMP podkreśla, że jedynie całościowa i spójna reforma prawa odpadowego, bazująca przede wszystkim na systemie Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta wraz z powiązanym z nim systemem kaucyjnym, może doprowadzić do oczekiwanych zmian w branży odpadowej, z korzyścią dla mieszkańców. Koniecznym jest zwłaszcza uszczelnienie gminnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi oraz rozpoczęcie prac nad nową ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – o co Związek Miast Polskich apeluje od lat.

 Joanna Darska, zastępca dyrektora Departamentu Gospodarki Odpadami wyjaśniała, że w rządzie nadal trwają dyskusje dotyczące systemu kaucyjnego oraz rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Ponieważ nie zapadły ostateczne ustalenia, resort klimatu nie mógł wprowadzić szczegółowych zapisów do KPGO. Zaznaczyła, że projektodawcy starali się uwzględnić jak najwięcej uwag strony samorządowej. Były to jednak w znakomitej większości uwagi techniczne, a nie strategiczne, ripostowali samorządowcy.

Finanse JST - konieczne zmiany

Komisja Wspólna zapoznała się z ustaleniami podjętymi na spotkaniu strony samorządowej z  minister finansów Magdaleną Rzeczkowską oraz wiceministrem finansów, Sebastianem Skuzą w Kowalu 8-9 marca br. Ma powstać specjalny zespół, który będzie pracował dwutorowo: zajmie się zarówno wypracowaniem nowych rozwiązań systemowych, jak i niezbędnych, doraźnych zmian. Jak podkreślał starosta poznański, Jan Grabkowski, współprzewodniczący KWRiST ze strony samorządowej samorządowcy obawiają się, że w końcówce br. mogą mieć poważne problemy finansowe. Dlatego zespół ma przeanalizować sytuację JST w całej Polsce i na wszystkich poziomach samorządowych. 

Podczas spotkania ustalono, że również w 2023 roku JST otrzymają wsparcie podobne do tego, które było przekazane w ciągu ostatnich dwóch lat - jako rekompensatę ubytku dochodów z podatku PIT. Sekretarz strony samorządowej, Marek Wójcik apelował, by pieniądze były przekazane najpóźniej w 3. kwartale. Samorządy liczą, że wsparcie będzie wyższe niż w poprzednich latach. Wójcik apelował też o uruchomienie kolejnej edycji Funduszu Inwestycji Strategicznych w ramach programu „Polski Ład” - w sytuacji, gdy nie ma jeszcze środków z KPO ani Polityki Spójności ważne, by JST mogły kontynuować inwestycje.

Wstępnie resort finansów zapowiada też wprowadzenie udziału JST w podatku ryczałtowym, na który przechodzi bardzo wielu przedsiębiorców (a z którego do tej pory JST nie mają dochodów). Byłaby to rekompensata utraconych w wyniku decyzji rządu dochodów z podatku PIT.

Wiceminister Skuza zwrócił się do przedstawicieli samorządów o dokonanie przeglądu strony dochodowej, by zastanowić się nad jej poprawieniem. Jako przykład podał podatek leśny, który sami samorządowcy nazywają archaicznym. Dodał, że działania zostaną szybko podjęte.

Poszerzyć samorządowy zasób mieszkań na wynajem

Pozytywnie zaopiniowała Komisja Wspólna propozycje uzupełnienia projektu nowelizacji ustawy Prawo budowlane, a także ustawy o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących, dzięki którym gminy będą mogły zaoferować tanie mieszkania na wynajem dla osób potrzebujących, w tym uchodźców z Ukrainy.  Przypomnijmy że projekt zakłada również poprawę funkcjonowania Społecznych Agencji Najmu, dzięki umożliwieniu im korzystania z Funduszu Dopłat na remonty i adaptacje, w tym również mieszkań z rynku prywatnego. Dodatkowo SAN-y będą mogły prowadzić Społeczne Inicjatywy Mieszkaniowe (dawne TBS-y), czyli spółki tzw. not for profit budujące mieszkania społeczne o umiarkowanym czynszu.

- Dajemy samorządom kolejne elastyczne narzędzie, pozwalające im oczywiście w sposób fakultatywny szukać mieszkań na wynajem na rynku wtórnym. Będzie pozwalało też sprawnie i bezpiecznie zarządzać mieszkaniami na wynajem – powiedziała minister Agnieszka Ścigaj. I dodała, że dzięki nowym propozycjom samorządy będą mogły szybko włączyć do zasobu mieszkaniowego wiele mieszkań, w tym pustostanów i wynająć je na co najmniej 5-7 lat.

hh