Z prac Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego
Zgodnie z zapowiedzią posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, które odbyło się 28 listopada br., rozpoczęło się omówieniem spraw niezałatwionych podczas ostatniego spotkania. Ponieważ do tej pory samorządowcy często „tracili je z oczu”, postanowili sami przygotowywać listę takich projektów i sprawdzać, co się z nimi dalej dzieje. Tym razem uzbierało się ich aż 12, z czego 4 zostały w ciągu ostatniego miesiąca uzgodnione przez zespoły robocze, pozostałe są w trakcie uzgodnień. Wiceminister administracji i cyfryzacji, Magdalena Młochowska poprosiła o przekazywanie stronie rządowej tej listy, by i rząd mógł się przygotować do obrad.
Jednym z najważniejszych, niezaopiniowanych w październiku aktów prawnych jest projekt ustawy tzw. przedszkolnej, zakładającej że od 2016 r. wszystkie dzieci w wieku od 3 do 5 lat będą miały zagwarantowane miejsce w przedszkolu, a w uzasadnionych przypadkach – nawet dzieci 2-letnie. Gminy mają na każde dziecko dostawać dotację, dzięki czemu rodzice mieliby płacić nie więcej niż złotówkę za każdą dodatkową godzinę (ponad obowiązkowe 5), spędzaną przez dziecko w przedszkolu. Dyskusję budzi m.in. sposób wyliczenia kosztów dotacji – inaczej liczy ministerstwo edukacji, a inaczej miasta, np. Poznań czy Warszawa. Wiceminister edukacji, Maciej Jakubowski zgodził się powołać specjalny zespół, który zajmie się tą kwestią. Współprzewodniczący Mariusz Poznański, przypomniał też, że samorządowcy domagają się, by to zadanie własne było finansowane subwencją, a nie dotacją – ponieważ zaś o sposobie wydatkowania subwencji decydują JST, ewentualnie MEN może postawić pewne warunki brzegowe, np. że godzina dodatkowa nie może kosztować rodzica więcej niż 1 zł. Z kolei Ryszard Grobelny, Prezydent Poznania zwrócił uwagę, że na poziomie opracowywanych założeń do ustawy trzeba zastanowić się nad celem, jaki się chce osiągnąć. - Jedyny cel, jaki ja dziś identyfikuję, to jest zwolnienie części rodziców od opłat. Ale to nie jest cel, który zwiększy dostępność i poprawi poziom edukacji przedszkolnej. Uważam, że jeżeli w systemie finansów publicznych jesteśmy w stanie wygenerować zasoby na poprawę jakości edukacji, to porozmawiajmy, jak te zasoby na ten cel przeznaczyć. Chyba że cel jest zupełnie inny, to wtedy go nazwijmy – argumentował Grobelny. Ostatecznie Komisja zadecydowała, że projektem zajmie się zespół roboczy, wzmocniony o ekspertów zajmujących się finansami.
Usprawnianie procesu inwestycyjno-budowlanego
Zamiast debaty na tematy systemowe prof. Zygmunt Niewiadomski przedstawił zadania powołanej w październiku rozporządzeniem Rady Ministrów - Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Budowlanego, której przewodniczy. A zadaniem Komisji jest przygotowanie całokształtu regulacji prawnych dotyczących procesu inwestycyjno-budowlanego w postaci Kodeksu prawa budowlanego. Dziś w Polsce trudne stosowanie prawa w procesie inwestycyjno-budowlanym spowodowane jest jego fragmentarycznością, resortowym podejściem do przepisów oraz przeregulowaniem w niektórych obszarach. Kolejnym problemem jest niestabilność prawa. Co trzeba zrobić, by zmienić ten stan rzeczy? Zdaniem profesora Niewiadomskiego należy zderegulować proces, ograniczyć przepisy, zintegrować decyzje, uprościć procedury administracyjne (w tym skrócić terminy), zwiększyć rolę negocjacji jako alternatywę dla decyzji odwoławczych.
- Proces inwestycyjno-budowlany jest dziś normowany przynajmniej kilkudziesięcioma ustawami. Zgromadzenie tych regulacji w jednym akcie prawnym, wzorem rozwiązań francuskich czy niemieckich, ale też naszych rozwiązań przedwojennych byłoby korzystne – mówił profesor Niewiadomski. Odnosząc się do jego prezentacji Mariusz Poznański, Współprzewodniczący Komisji Wspólnej ze strony samorządowej zgłosił wniosek, by w prace Komisji Kodyfikacyjnej włączyć przedstawiciela strony samorządowej. - Mamy wrażenie, że nasz udział jest niezbędny, żeby połączyć praktykę z teorią i znaleźć rozwiązania już na etapie założeń – powiedział wójt Czerwonaka. W odpowiedzi usłyszał, że w Komisji Kodyfikacyjnej są już samorządowcy, np. Wiesław Bielawski, Wiceprezydent Gdańska, ale mają być doproszeni też do jej prac samorządowcy w roli ekspertów. Prezydent Poznania, Ryszard Grobelny zgłosił wniosek, by Komisja Kodyfikacyjna przedstawiła plan pracy oraz uzgadniała poszczególne etapy prac z Komisją Wspólną. Z samorządowego punktu widzenia niezwykle ważnym, newralgicznym elementem jest system planowania przestrzennego. - Od wielu lat domagamy się zmiany systemu planowania przestrzennego i ta zmiana nie powinna być wprowadzana zmianą Kodeksu prawa budowlanego, to jest jednak inna materia. Rodzi się też pytanie, czy ta zmiana będzie dostosowana do obecnego, przyszłego czy zmieniającego się systemu zagospodarowania przestrzennego? – mówił Grobelny. Przedyskutować trzeba też sprawę zachowania równowagi między interesem publicznym a prywatnym. Ponieważ materia jest bardzo skomplikowana, uzgadnianie całości zagadnień w ostatniej fazie projektowania grozi zbyt dużą liczbą konfliktów i niemożnością pozytywnego zaopiniowania. Ustalono, że harmonogram prac zostanie przesłany i szczegółowo omówiony na zespole roboczym.
Zwrot majątków kościołom
Drugim tematem przygotowanym przez Ministra Michała Boniego zamiast debaty systemowej była informacja o odzyskiwaniu majątków przez kościoły. Chociaż Komisja Majątkowa została rozwiązana, działają jeszcze 4 komisje regulacyjne, pozostało trochę bardzo trudnych problemów do rozwiązania. I tu minister apelował do samorządowców o współpracę i obecność na posiedzeniach komisji regulacyjnych, by móc rozwiązać przynajmniej część spornych kwestii. - Prosimy o otwartość i – jeśli pojawiają się jakieś problemy – o odpowiednio wczesne ich sygnalizowanie, byśmy nie byli nimi zaskakiwani – mówił Boni.
Negatywnie o likwidacji sądów
W części roboczej Komisja Wspólna spośród 39 projektów zaopiniowała 30, zaś 10 projektów powróciło do dalszych prac w zespołach. Aż pięć projektów rozporządzeń ministra sprawiedliwości, będących konsekwencją reformy likwidującej niektóre sądy rejonowe, uzyskało negatywną opinię. Samorządowcy zaprotestowali w ten sposób przeciwko temu, że rozporządzenie w sprawie zniesienia tych sądów nie było z nimi konsultowane. Tym bardziej, że już wcześniej protestowali przeciwko reformie sądownictwa dokonywanej w niewłaściwy sposób, wbrew interesowi wspólnot lokalnych po to, by dokonać pozornych oszczędności.
Jak co roku negatywnie został zaopiniowany projekt rozporządzenia MEN w sprawie sposobu podziału subwencji oświatowej na 2013 rok. I chociaż wiceminister Maciej Jakubowski przekonywał, że co do sposobu podziału samorządowcy nie powinni mieć uwag, bo rozporządzenie tylko dzieli pieniądze, a nie dotyczy kwestii ogólnych, np. zbyt niskiej kwoty subwencji – pozostali oni przy swoim zdaniu. - My od lat stoimy na stanowisku, że oświata powinna zostać wystandaryzowana, subwencja wyliczona na podstawie standardów i wtedy możemy mówić logicznie o jej podzial. Ta nasza opinia jest w pewnym sensie symboliczna – wyjaśnił Andrzej Porawski, Sekretarz strony samorządowej. Jednocześnie na początku przyszłego roku mają rozpocząć się prace nad nowym sposobem podziału środków.
Bez pieniędzy nie ma opinii
Samorządowcy odmówili zaopiniowania projektu nowelizacji ustawy o wynagrodzeniu rocznym dla pracowników sfery budżetowej ze względu na fakt, że nie zostały zrekompensowane skutki finansowe dla JST, oszacowane na 100 mln zł rocznie. I choć projekt jest realizacją wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który wyłączył kobiety przebywające na urlopie macierzyńskim z zasady, że aby nabyć prawo do tzw. trzynastki, muszą przepracować co najmniej 6 miesięcy w roku – dla JST wypłata tych wynagrodzeń zrodzi nowe koszty, na które nie przekazano pieniędzy.
Dalsze konsultacje
Komisja Wspólna ponownie zdjęła 4 projekty ministra zdrowia, dotyczące: przepisów BHP; wzorów oświadczeń o prawie do opieki zdrowotnej; sposobu ubezpieczania ze względu na wymogi obronności lub bezpieczeństwa państwa oraz w sprawie zakresu i sposobu przekazywania danych osób objętych ubezpieczeniem zdrowotnym i płatników składek. Wszystkie te projekty są jeszcze uzgadniane, więc Komisja zdecydowała, że ostateczne wersje zostaną skierowane na posiedzenie zespołu roboczego, który wyda opinię wiążącą, co oznacza, że projekty nie wrócą za miesiąc na KWRiST.
Z kolei projekt ministra zdrowia w sprawie sposobu i trybu przeprowadzania kontroli podmiotów leczniczych, do którego zespół zgłosił sporo uwag – jako jedyny z całego pakietu będzie opiniowany za miesiąc przez całą Komisję Wspólną. Samorządowcy podkreślali, że im również zależy na tym, aby rozporządzenie to jak najszybciej weszło w życie, gdyż dotyczy ono także kontroli szpitali przez JST, które są ich właścicielem lub podmiotem tworzącym.
Na Zespół ds. Infrastruktury Komisja skierowała projekt Strategii Rozwoju Województwa Opolskiego, gdyż tym razem strona rządowa przekazała uwagi, których (częściowo) nie przyjęli opolscy samorządowcy. Zespół wyda wiążącą decyzję.
Na poprzedniej Komisji Wspólnej strona samorządowa miała przekazać propozycję podziału kwoty z rezerwy subwencji ogólnej (wynikającej z art. 36 ust. 4.1 ustawy o finansach publicznych) na 2012 rok, która pozostała w części gminnej. Wtedy nie osiągnięto consensusu, tym razem na posiedzeniu strony samorządowej, które odbywa się zawsze we wtorek poprzedzający Komisję Wspólną, udało się wypracować zasady podziału. I tak 85,5 mln zł otrzymają gminy wpłacające tzw. janosikowe (ale według szczegółowych kryteriów), 20 mln zł – najbiedniejsze gminy według wskaźnika G (po doliczeniu subwencji wyrównawczej i równoważącej), ok. 30 mln - powiaty prowadzące domy pomocy społecznej i wreszcie ok. 90 mln zostanie rozdzielone między JST prowadzące przedszkola lub różne formy wychowania przedszkolnego.
Zmiany w Karcie nauczyciela
W sprawach różnych znalazła się informacja MEN dotycząca postępu prac w związku z postulatami strony samorządowej w zakresie zmian prawa oświatowego. Wiceminister Jakubowski zreferował krótko cykl spotkań w ministerstwie, które odbywają się z udziałem samorządowców oraz związkowców. - Spotykamy się często, ostatnio wczoraj dyskutowaliśmy o czasie pracy nauczycieli. To było ostatnie spotkanie poświęcone konkretnym zmianom. Ogłosiliśmy, że do końca roku przedstawimy propozycję zmian w ustawie Karta nauczyciela i kolejne spotkanie poświęcone będzie omówieniu tych naszych propozycji – zapowiedział minister. I dodał, że samorządowcy powinni być zadowoleni, bo zmiany wychodzą naprzeciw ich oczekiwaniom i postulatom.
Przy okazji została też przedstawiona prezentacja na temat programu Cyfrowa Szkoła (w załączniku).
Standardy i rozwój dróg lokalnych
Miała się też odbyć dyskusja na tematy zasygnalizowane w rozmowie samorządowców z Premierem Donaldem Tuskiem 20 listopada br., m.in. o zasadach rozwoju dróg lokalnych oraz wypracowania standardów zadań publicznych. Współprzewodniczący strony samorządowej, Mariusz Poznański zaproponował jednak, aby najpierw korporacje przedstawiły swoje propozycje na Zespole ds. Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej oraz Środowiska; kwestie standardów natomiast przekazały do Zespołu ds. Systemu Finansów Publicznych. Samorządowcy omówią je na swoim posiedzeniu przed KWRiST i ewentualnie przekażą za miesiąc w formie wniosku stronie rządowej.
Nawiązując do kwestii standardów Marek Wójcik, Zastępca sekretarza generalnego ZPP wniósł o pilną interwencję w sprawie przygotowywanego rozporządzenia ministra zdrowia, które ustala standardy zatrudnienia pielęgniarek i położnych. Ponieważ rozporządzenie ma wejść w życie od 1 stycznia 2013 r., zostało zaledwie 5 tygodni na zakończenie prac nad nim. Aktualny projekt zrodzi ogromne, sięgające 2 mld zł koszty dla JST. Dodatkowo, wbrew oczekiwaniom pielęgniarek rozporządzenie nie poprawi ich sytuacji, gdyż pieniędzy w systemie będzie tyle samo, ale trzeba będzie zatrudnić o wiele więcej osób. Cezary Rzemek, Wiceminister zdrowia zapewnił, że projekt bardzo się zmienił w trakcie uzgodnień i jego nowa wersja zostanie przesłana Komisji Wspólnej.
Kolejne posiedzenie Komisji odbędzie się 19 grudnia br.
Hanna Hendrysiak
