Marek Wójcik, pełnomocnik Zarządu ZMP ds. legislacyjnych i sekretarz strony samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego zrelacjonował spotkanie online zorganizowane tego samego dnia przed południem przez MSWiA, które było poświęcone koordynacji pomocy rządowej dla powodzian. Już wkrótce w każdym województwie powstaną huby pomocowe. Zdaniem strony samorządowej niezbędne są m.in. modyfikacje przepisów na czas odbudowy zniszczonych miejscowości, zwolnienie z VAT-u płaconego przez JST, przyspieszenie procedur związanych z projektowaniem, podniesienie progów zamówień publicznych, niedoliczanie śmieci powodziowych do masy śmieci (aby nie płacić kar za nieosiągnięcie wskaźników). Istotne jest również rozwiązanie kwestii związanych z pomocą społeczną (doprecyzowanie dopłat, komu i jakie się należą) oraz nadzorem budowlanym (aby osoby z uprawnieniami mogły zastępować przedstawicieli nadzoru budowlanego). Więcej TUTAJ. 

Finansowe kontrowersje

Spore kontrowersje wywołały zapowiedzi Ministerstwa Finansów, które poinformowało, że rząd zabezpieczył 2 mld zł na pierwszy etap działań pomocowych i będzie szukał środków w budżecie na potrzeby gmin dotkniętych powodzią. Jednym z rozważanych przez resort narzędzi, które mogą posłużyć do tego celu, może być tzw. rezerwa subwencji ogólnej w wysokości ponad 730 mln zł, która dzielona jest wspólnie przez stronę rządową i samorządową. Rezerwa ta przeznaczana jest corocznie na nieprzewidziane zdarzenia losowe. Samorządowcy obawiają się jednak, że środki z obiecanych wszystkim JST 10 mld zł tzw. kroplówki mogą być zagrożone.

Na pomoc powodzianom - huby i zielone szkoły

Łukasz Oryszczak, ekspert, pełnomocnik prezesa Związku ds. relacji z miastami zaprezentował, jakie działania podejmuje ZMP w zakresie pomocy poszkodowanym miastom członkowskim. Obecnie pomoc jest kierowana do kłodzkiego i wałbrzyskiego hubu. W jego opinii pomoc materialna powinna być dystrybuowana bardziej aktywnie ze strony państwa. Do tej pory nie udało się zidentyfikować instytucji, która nadzoruje i wskazuje, gdzie potrzeba wolontariuszy. Roman Szełemej, prezydent Wałbrzycha podziękował za wszystkie transporty z darami, które trafiły do wałbrzyskiego hubu. Już wkrótce będą uruchomione kolejne hale na rzeczy potrzebne w dalszej kolejności.

Z kolei Magdalena Czarzyńska-Jachim, prezydentka Sopotu, opowiedziała o działaniach pomocowych miasta (m.in. przyjęcie 60 dzieci z Kłodzka), a także o inicjatywie do której wdrożenia przygotowuje się ZMP i MEN – Zielone szkoły dla powodzian. Program dotyczy uruchomienia zielonych szkół dla dzieci z terenów objętych powodzią, gdyż wiele z nich nie wróci szybko do szkół, a inne są w dużej traumie po utracie domów. Zakłada on współpracę resortu i poszczególnych samorządów oraz przewiduje podział kosztów związanych z organizacją wsparcia między podmiotami. Strona samorządowa będzie odpowiedzialna za zakwaterowanie i wyżywienie, strona rządowa natomiast zapewni transport, koszty osobowe nauczycieli i opiekunów oraz zajmie się kwestiami ubezpieczeń. Już pierwsze miasta zadeklarowały już chęć włączenia się do programu. Jak się obecnie szacuje, zielone szkoły będą potrzebne dla ok. 2000 dzieci. Skarbniczka ZMP przypomniała, że wysyłani pracownicy z miejskich służb na tereny popowodziowe powinni być zaszczepieni na tężec.

Arkadiusz Chęciński, prezydent Sosnowca i wiceprezes ZMP zachęcał przedstawicieli miast do informowania Biura ZMP o wszelkich inicjatywach wsparcia dla powodzian, aby można je było upowszechniać wszystkimi kanałami informacyjnymi Związku. Marek Wójcik zachęcał dodatkowo do korzystania ze strony internetowej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów – TUTAJ.

Zarząd ustalił, że na stronie ZMP zostaną udostępnione: wzór uchwały, na mocy której miasta mogą przekazać środki pomocowe dla poszkodowanych gmin, a także lista JST dotkniętych powodzią, które potrzebują wsparcia – TUTAJ.

Ważne systemowe poprawki

Członkowie Zarządu przyjęli stanowiska w sprawie rządowego projektu ustawy o dochodach JST (druk 622) oraz resortowego projektu ustawy okołobudżetowa na rok 2025 (druk UD27). Pierwsze z nich dotyczy zgłoszenia nieburzących kompromisu poprawek. Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP, przypomniał, że podstawowym założeniem projektu nowej ustawy, zapowiedzianym przez rząd i przyjętym przez Komisję Wspólną jest stabilizacja dochodów własnych, polegająca na ich uniezależnieniu od zmian dokonywanych w innych ustawach. W stanowisku wskazano jednak na to, aby przyjęte założenie zrealizować, należy w projekcie ustawy dokonać dwóch korekt zapisów, które w proponowanym kształcie de facto przeczą tej zasadzie, uzależniając poziom dochodów własnych od przyszłych zmian w innych ustawach. Chodzi o zmiany w ust. 6 art. 2 projektu ustawy, gdzie należy skreślić słowa: „bez uwzględnienia dochodów (przychodów) wolnych (zwolnionych) od podatku” oraz w ust. 7 art. 2 projektu, gdzie należy skreślić słowa: „pomniejszone o dochody (przychody) wolne (zwolnione) od podatku”. Utrzymanie tych zapisów spowoduje bowiem, że każde nowe, dokonane w przyszłości zwolnienie podatników PIT i CIT z tych podatków, automatycznie zmniejszy dochody własne JST. Zapisy te są więc sprzeczne z podstawowym założeniem projektu, które zostało uzgodnione między rządem a stroną samorządową jako punkt wyjścia do prac nad nową ustawą o dochodach JST. Więcej w załączeniu.

O zadaniach zleconych - wynagrodzenia dla pracowników

Natomiast w drugim stanowisku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2025 przedstawiciele miast wnioskują o uwzględnienie konieczność wypłaty podwyżki dla pracowników zatrudnionych w samorządach, wykonujących wyłącznie zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. ZMP oczekuje na odpowiednie zwiększenie samorządom kwoty dotacji z budżetu państwa na realizację tych zadań. Podkreślano, że niezbędne staje się wdrożenie zasady zgodnie, z którą każda ustawowa podwyżka wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej będzie automatycznie powodować odpowiedni wzrost poziomu dotacji na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej realizowane przez samorządy. Zagwaranto­wanie proponowanego mechanizmu jest oczekiwane przez korporacje samorządowe i będzie stanowić ważny krok w kierunku stabilizacji i standaryzacji finansowania zadań zleconych samorządom z zakresu administracji rządowej. Samorządowcy z miast mówili, że kwoty na realizację zadań zleconych przez administrację rządową są znacząco zaniżane (stąd liczne procesy sądowe ze SP), a orzeczenia sądowe oraz raporty NIK i KRRIO pokazują, że refinansowanie wynagrodzeń musi być uwzględnione w ramach zadań zleconych. Więcej w załączeniu.

Pozytywnie o rozporządzeniach

Prezydenci i burmistrzowie zasiadający w Zarządzie ZMP pozytywnie zaopiniowali rozporządzenie MKiŚ ws. rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów. Zawiera ono wykaz odpadów zwolnionych z obowiązku prowadzenia ich ewidencji i aktualizuje listę zawierającą rodzaje odpadów oraz ich ilość, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji. Ze względu na to, że projekt dotyczy tylko kwestii ograniczenia poziomu ewidencji, nie będzie miał wpływu na sektor finansów publicznych w tym, między innymi na budżety JST (uwaga dotyczyła jedynie nazewnictwa). Taką samą opinię podjęto odnośnie projektu zmiany rozporządzenia MEN ws. udzielania JST dotacji celowej na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania przedszkolnego. Podobnie jak w latach 2022 i 2023, projektowane rozporządzenie przewiduje również na rok 2024 wyłączenie z rozliczenia dotacji uczniów będących obywatelami Ukrainy, których pobyt na terenie Polski jest uznany za legalny (z uwagą dotyczącą niewłaściwie nazwanego załącznika).

Joanna Proniewicz, rzeczniczka prasowa ZMP