Chodzi o projekt ustawy o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027, którego wcześniejsza wersja była już opiniowana przez Zarząd ZMP 24 września br. w Krakowie. Zawarte wtedy w stanowisku Zarządu Związku postulaty i uwagi (np. w sprawie Komitetu Monitorującego zwłaszcza w zakresie zatwierdzania kryteriów wyboru projektów) nie zostały jednak uwzględnione w najnowszej wersji projektu, dlatego zdecydowano nie udzielić pozytywnej opinii i tym razem, właśnie z tego powodu i równocześnie ponowić stanowisko wraz z uzupełnieniem go o nowe uwagi zgłoszone przez miasta dotyczące zasad i uwarunkowań realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych, wyboru projektów, zasad prowadzenia kontroli czy warunków zawierania umów o dofinansowanie. Zdaniem członków Zarządu projekt ustawy wdrażającej KPO powinien być osobnym aktem prawnym. Zwracano uwagę na niekonsekwencje w ramach tego jednego aktu prawnego - tylko w części dotyczącej KPO nie przewiduje się procedury odwoławczej, którą w opinii przedstawicieli miast należy wprowadzić.
Zarząd ZMP negatywnie zaopiniował projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii, który dotyczy dalszych, ale fakultatywnych, zmian zmierzających do eliminacji instytucji użytkowania wieczystego w Polsce, tym razem dla przedsiębiorców. Postanowiono przekazać uwagi do tej regulacji przygotowane przez miasta, a Zygmunt Frankiewicz, prezes ZMP zauważył, że błędem jest usuwanie tej ważnej dla lokalnej gospodarki formy zarządzania nieruchomościami, którą błędnie traktuje się jako relikt komunizmu. Projekt może doprowadzić do wyzbywania gruntów poniżej ich wartości, z których JST mogłyby czerpać wieloletnie zyski, pozostając ich właścicielem.
Reprezentanci miast członkowskich zasiadający w Zarządzie Związku z zadowoleniem natomiast przyjęli próbę podjęcia rozwiązania problemu związanego z cmentarzami i chowaniem zmarłych. Projekt należy traktować jako wstępne założenia, które wymagają dalszych prac, tak aby pozytywny kierunek wyznaczony przez projektodawcę został dopełniony, z uwzględnieniem interesów różnych organizacji, przedstawicielstw i obywateli. Do projektu przygotowanego przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów o cmentarzach i chowaniu zmarłych oraz ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o cmentarzach i chowaniu zmarłych zgłoszono szereg uwag, które zostaną przekazane do twórców regulacji.
W obecnej wersji projekt nie rozwiązuje wciąż takich kwestii jak np. problematyczne stwierdzanie zgonu w domu (w 2020 roku było ok. 140 tys. takich przypadków). Samorządowcy z miast podkreślali, że nowe zadania dla JST wymagają wskazania nowych źródła ich finansowania. Dla większości właścicieli cmentarzy ewentualne wprowadzenie zmian wiąże się z koniecznością poniesienia dodatkowych i znacznych środków finansowych. Projektodawca wskazuje, iż koszty z tytułu usługi sieciowej pokryje właściwe ministerstwo, ale projektowane zmiany, takie jak np. digitalizacja, nie ograniczą się do instalacji stosownego informatycznego programu, ale obejmą wydatki związane z przeprowadzeniem inwentaryzacji czy czynności geodezyjnych. Zinformatyzowanie wszystkich cmentarzy – nawet małych parafialnych, może być kosztowne i trudne w realizacji.
Po dyskusji na temat projektu ustawy o Ochotniczych Strażach Pożarnych (OSP) opracowanego przez MSWiA, członkowie Zarządu postanowili uzależnić pozytywną decyzję od spełnienia najważniejszych postulatów zgłoszonych przez miasta. Do najważniejszych z nich zaliczono rezygnację z obowiązku podpisania umowy przez JST z OSP działającymi na ich terenie (w liczbie nieograniczonej i bez wzięcia pod uwagę rzeczywistych potrzeb danej gminy,) a także zapewnienie wyboru bądź odmowy wyrażenia zgody na bezpłatne prowadzenie ewidencji majątku i księgowości OSP. W ustawie powinien być zawarty mechanizm, który po przejęciu tego zadania przez gminę pozwalałby na otrzymanie dodatkowych środków finansowych z budżetu państwa. Samorządowcy z ZMP domagają się również takich środków na potwierdzanie uprawnień do świadczeń albo zwolnienie JST z tego obowiązku, ze względu na brak określonych narzędzi do weryfikacji. To już trzecia wersja tego projektu w ostatnim czasie. Mimo że ta najnowsza jest lepsza od poprzednich, to wiele zapisów (np. dotyczących wyposażenie OSP w majątek czy skutków finansowych) budzi wciąż kontrowersje wśród samorządowców. Jak podkreślali, wiele zaproponowanych rozwiązań może negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo mieszkańców i finanse JST. Projekt nie przewiduje na przykład możliwości odmowy przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta finasowania OSP, przy wystarczającej liczbie PSP i OSP w gminie. Zdecydowano o przekazaniu uwag z miast do MSWiA.
Wstępnie negatywnie oceniono projekt ustawy o symbolach państwowych Rzeczpospolitej Polskiej (MKiDN), przede wszystkim dlatego, że dokonanie takiej modyfikacji w sferze symboliki, w tym godła państwowego, będzie generowało olbrzymie koszty dla samorządów, co przy aktualnym uszczupleniu wpływów do budżetów miast, stanowić będzie duże zobowiązanie finansowe w kilkuletniej perspektywie. Zarząd ZMP wyraził jednak gotowość do dyskusji na ten temat całościowej regulacji związanej z symbolami państwowymi, w tym samorządowymi.
W związku projektem ustawy o zmianie ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych oraz ustawy Prawo ochrony środowiska (MKIŚ) Zarząd postanowił przygotować stanowisko z propozycją utworzenia Funduszu Modernizacji Energetyki ze 100% rocznego wolumenu uprawnień do emisji CO2, biorąc pod uwagę wszystkie gospodarczo-społeczne skutki braku pełnej transformacji sektora energetycznego i konieczność modernizacji sektora ciepłownictwa. Już wkrótce zostanie również wystosowany list do Premiera w trybie dostępie do informacji publicznej z pytaniem, co się działo do tej pory ze środkami ze sprzedaży certyfikatów. Zgodnie bowiem dyrektywą ETS środki uzyskane ze sprzedaży na aukcji uprawnień lub równowartość finansowa tych dochodów w 50% powinny być przeznaczone na inwestycje związane z energią w gospodarce krajowej.
Zdecydowano też o przyjęciu stanowiska w sprawie propozycji MEN dotyczących zmian w Karcie Nauczyciela w oparciu o stanowisko Komisji Edukacji ZMP. Zarząd ZMP pozytywnie ocenił niektóre rozwiązania, np. podniesienie pensum o 4 godziny czy zmiany w Funduszu Świadczeń Socjalnych, ale nie wyraził aprobaty dla obowiązkowego spędzanie 8 godzin przez nauczyciela w szkole (rodzi konieczność zaangażowania dodatkowych środków finansowych, które będą musiały zostać przeznaczane na stworzenie odpowiednich warunków do pracy nauczycieli na terenie szkoły, a także zwiększenie biurokracji), wprowadzenia 3-letniego okresu przejściowego oraz zmian dotyczących awansu zawodowego, które ograniczą rolę JST jako organu prowadzącego i mogą prowadzić do centralizacji. Zdaniem prezesa ZMP należy stanowczo bronić autonomii oświaty jako zadania własnego JST. Pozytywnie oceniono natomiast się odejście od staży, planów rozwoju zawodowego, sprawozdań z ich realizacji. Pożądaną zmianą jest położenie akcentu na umiejętności praktyczne nauczyciela i ich ocena przez instytucje zewnętrzne wobec szkoły. Obawy dotyczą jednak skutków finansowych wprowadzanych zmian. Brak wskazania ich źródeł finansowania może doprowadzić do kolejnych obciążeń budżetów samorządów terytorialnych.
Zarząd postanowił przesłać uwagi z miast do autorów projektu ustawy o zm. ustawy o charakterystyce energetycznej budynków (MRiT). Samorządowcy z miast należących do Związku negatywnie zaopiniowali projekt ustawy o zm. ustawy o szczegółowych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (rozszerzenie dodatku mieszkaniowego dla mieszkańców spółdzielni o dodatek covidowy). Z kolei pozytywnie zaopiniowali projekty rozporządzeń - MRiPS ws. wynagradzania pracowników samorządowych oraz MZ ws. ogólnych warunków umów o udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej. Zaakceptowano ponadto propozycję Komisji Bezpieczeństwa ZMP dotyczącą zmiany rozporządzenia RM w sprawie reklamowania od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej oraz stanowisko Komisji Transportu w sprawie Stref Czystego Powietrza.
Joanna Proniewicz
rzecznik prasowa ZMP
