Wiele pytań i wątpliwości zgłosili samorządowcy z miast w związku z naborem do Funduszu Dróg Samorządowych.

Więcej informacji o FDS

Ich zdaniem, cały proces przyznawania środków publicznych z tego Funduszu, jest mało przejrzysty i transparentny. Od 3 miesięcy strona samorządowa Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego prosi o przekazanie pełnej informacji o skutkach pierwszego naboru w ramach Funduszu Dróg Samorządowych. Do tej pory nie udało się uzyskać na przykład danych na temat pełnych wyników naboru wskazującego, które samorządy objęła korekta wniosków, które samorządy otrzymały środki i jakie w drodze indywidualnej decyzji Prezesa Rady Ministrów, a którym przyznano dofinansowanie do projektów, choć w ogóle nie były objęte procedurą oceny.  - Nie wiadomo również, jakie było rozstrzygnięcie MON w sprawie przyznania 0,5 mld zł na modernizację dróg samorządowych – mówił Marek Wójcik, pełnomocnik Zarządu ZMP ds. legislacji. 

Prezydenci i burmistrzowie miast członkowskich zwracali uwagę, że de facto środki na drogi w zdecydowanej większości zostaną przyznane dopiero w przyszłym roku oraz że na projekty samorządowe zostały przeznaczone o wiele mniejsze środki niż obiecywane 6 mld zł w 2019 roku. W ich opinii natomiast słuszne jest skrócenie przyjmowania wniosków (do 1 lutego), aby było więcej czasu na procedury przetargowe itp.

Pozytywne opinie

Zarząd ZMP pozytywnie zaopiniował projekt ustawy o zmianie ustaw o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (KUKIZ’15). Proponowane zmiany dotyczą wydłużenia okresu prowadzenia postępowań w sprawie wydawania decyzji ustalających warunki zabudowy dla budynków mieszkalnych z 36 do 72 miesięcy.

Pozytywną opinię członkowie Zarządu wydali również w sprawie rozporządzenia RM o zmianie rozporządzenia w sprawie algorytmu przekazywania środków PFRON samorządom wojewódzkim i powiatowym. Nowe regulacje przewidują zwiększenie środków przekazywanych samorządom powiatowym przeznaczonych na finansowanie warsztatów terapii zajęciowej. Wątpliwości wzbudził jedynie fakt, że zmiana wprowadzana jest w trakcie roku budżetowego.

Sprzeciw wobec ograniczania władztwa planistycznego gmin

Stanowczo negatywnie (stanowisko) natomiast Zarząd Związku zaopiniował projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze oraz ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (PiS). Projekt wprowadza bowiem nadrzędność decyzji o utworzeniu obszaru specjalnego przeznaczenia pod wydobycie węgla kamiennego lub brunatnego ze złóż o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej nad ustalonym na terenie miasta prawem miejscowym. Oznacza to, że decyzja o utworzeniu tego obszaru nie uwzględnia obowiązujących dokumentów planistycznych (miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego) i na to nie chcą się zgodzić samorządowcy z miast, stanowczo przeciwko temu protestując. Regulacja sprowadza rolę gminy wyłącznie do wydawania opinii (w ciągu 14 dni!) o utworzeniu obszaru, która nie będzie mieć żadnej mocy sprawczej i ma dotyczyć tylko polityki przestrzennej gminy, co w praktyce wyklucza samorządy z uzgadniania koncesji na wydobycie węgla.

Jak podkreślał prezes ZMP, prezydent Gliwic, Zygmunt Frankiewicz, projekt ten wygląda wręcz na prowokację. Jego zdaniem niedopuszczalne jest nadmierne uprzywilejowanie  lobby górniczego, inwestorów i przedsiębiorców kosztem samorządów oraz ich wspólnot lokalnych. Miasta nie będą miały żadnych narzędzi do wyrażenia sprzeciwu wobec decyzji o utworzeniu obszaru specjalnego przeznaczenia. Przedstawiciele miast zrzeszonych w ZMP zwracali ponadto uwagę, że w kontekście podwyżek cen prądu przepisy te są szczególnie niebezpieczne. Obawy samorządowców są tym większe, że zmiana ustawy ma dotyczyć złóż, których katalog zostanie dopiero ujawniony w przyszłości w rozporządzeniu Rady Ministrów. W ich opinii zwiększa się też poważnie ryzyko wystąpienia szkód górniczych, np. przez lokowanie kopalni bez odpowiednich ekspertyz pod nowo wybudowanymi domami.

Niebezpieczne roszczenia

W trakcie Zarządu poruszono także problem narastających roszczeń przedszkoli niepublicznych wobec gmin. Zdaniem Tomasza Andrukiewicza, prezydenta Ełku, sprawa wymaga pilnego rozwiązania. Jest coraz więcej sygnałów z całej Polski, że kancelarie prawne zwracają się bezpośrednio do prowadzących niepubliczne przedszkola z ofertą wystąpienia w ich imieniu i wniesienia powództwa przeciwko JST o zapłatę źle naliczonej dotacji udzielonej na podstawie art. 90 ustawy o systemie oświaty. Wykorzystują one sytuację, w której samorządy - ze względu na różną interpretację przepisów – nie obliczały podstawy naliczenia tej dotacji w sposób jednolity. Wyroki sądów, a co za tym idzie orzecznictwo, opierające się nota bene na rozmaitych przesłankach, są często bardzo niekorzystne dla samorządów. Co gorsza zjawisko to ma charakter rozwojowy i grozi ogromnymi konsekwencjami finansowymi dla gmin, których skalę na dzień dzisiejszy oszacować można na poziomie kilkuset milionów złotych. – To wyłudzanie pieniędzy publicznych, a my nie mamy wsparcia państwa – stwierdził Zygmunt Frankiewicz, prezes ZMP.

Mimo wprowadzenia od 2017 roku przepisów prawnych doprecyzowujących sposób liczenia tych dotacji (np. w kwestii zakresu wydatków bieżących, będących podstawą do wyliczenia dotacji dla przedszkoli niepublicznych), żądania przez przedszkola wyrównania - ich zdaniem zaniżonej - dotacji są wciąż zgłaszane, ponieważ dotyczą wcześniejszych lat. Zarząd ZMP zdecydował, że konieczna jest wymiana doświadczeń między miastami (są bowiem takie JST, które sobie dobrze radzą z tym problemem), z udziałem i wsparciem prawników, dlatego już wkrótce dojdzie do takiego spotkania zorganizowanego przez ZMP. Niezbędne jest również nadal wypracowanie przez MEN rozwiązań prawnych, które zapewnią większą przejrzystość przepisów w przyszłości. 

W poczet miast członkowskich ZMP zostały przyjęte 3 miasta: Barcin (kujawsko-pomorskie), Biłgoraj (lubelskie) oraz Łaziska Górne (śląskie). Już 321 miast należy do Związku.

Joanna Proniewicz, rzecznik prasowy ZMP