Ustawa uchwalona 4 lipca 2019 roku przez Sejm stanowi, zdaniem samorządowców z miast, istotne zagrożenie dla osiągnięcia przez gminy nałożonych na nie zadań, wynikających zarówno z prawa unijnego, jak i krajowego.

Iluzoryczne konsultacje

Rozwiązania w niej przyjęte – poparte przez Ministerstwo Środowiska – stanowią znaczące odstępstwo od uzgodnień ze stroną samorządową Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, co sprawia, że proces konsultacji z partnerami samorządowymi staje się coraz bardziej iluzoryczny.

Sprzeciw budzi szczególnie odstąpienie od wypracowanego kompromisu dotyczącego nieruchomości niezamieszkałych. Przyjęte przez Sejm zapisy praktycznie wyłączają tego typu nieruchomości z gminnego systemu odbioru odpadów komunalnych, dlatego ZMP apeluje o przywrócenie wcześniej proponowanego rozwiązania. Duży niepokój budzi też odstąpienie od uregulowania kryteriów pozwalających stwierdzić, czy właściciele nieruchomości prawidłowo prowadzą selektywną zbiórkę odpadów komunalnych. Samo zaostrzenie kar, bez konkretnych instrumentów kontrolnych, spowoduje, że nowe rozwiązania nie będą skuteczne. Związek apeluje również o podwyższenie stawek za gospodarowanie odpadami komunalnymi pochodzącymi z nieruchomości niezamieszkałych i letniskowych, ponieważ te zaproponowane w ustawie nie pokryją rzeczywistych kosztów ponoszonych obecnie przez gminy. W stanowisku przyjętym w Oleśnicy członkowie Zarządu wnoszą o przywrócenie proponowanego na etapie prac rządowych uelastycznienia regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminach. Ustalono, że konkretne poprawki do tej ustawy zostaną przedstawione przez reprezentantów ZMP w trakcie prac Senatu. Równocześnie po raz kolejny podkreślono, że trzeba jak najszybciej rozpocząć rzetelną debatę nad całościową reformą systemu gospodarki odpadami (stanowisko Zarządu w załączeniu) .

Kierunek pozytywny

Zarząd ZMP zdecydował, że przygotuje stanowisko na temat projektu ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, który strona rządowa przekazała do prekonsultacji. Po analizie kilkudziesięciu opinii z miast członkowskich można stwierdzić, że przeważają pozytywne opinie na temat kierunku zaproponowanych zmian. Członkowie Zarządu uważają jednak, że nie wolno wyrzucać do kosza dotychczasowego dorobku planistycznego gmin. Niepokojąca jest m.in. możliwość wydania decyzji o rezerwacji terenu inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego lub przez marszałka województwa. Zbyt wiele ważnych kwestii planuje się uregulować w aktach wykonawczych. W opinii ZMP, standardy muszą znaleźć się w ustawie, a inne delegacje powinny być zgodne z Konstytucją RP (należy ściśle określić zakres delegacji). Zastrzeżenia dotyczą także tego, że do projektu ustawy nie przeniesiono zapisów umożliwiających ustalanie zasad rozmieszczania reklam w tzw. uchwale reklamowej, co oznacza, że gminy stracą cenne narzędzie utworzone specjalnie do kształtowania ładu przestrzennego. Ustalono, że oprócz stanowiska do MIiR zostaną przekazane także wszystkie uwagi z miast.

Kontrowersyjny wskaźnik

Zarząd negatywnie zaopiniował ustawę o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela (uchwaloną 13 czerwca br.), dlatego że zmiana uzależnia sposób podziału części oświatowej ogólnej między poszczególne JST od ich sytuacji finansowej (brak zgody na to, żeby zdolność finansową oceniać biorąc pod uwagę wskaźnik G, czyli wskaźnik dochodów podatkowych w przeliczeniu na jednego mieszkańca). – W podziale subwencji oświatowej istnieje już system korygujący, który powoduje znaczne zróżnicowanie zasilania finansowego – tłumaczył Andrzej Porawski, dyrektor Biura z ZMP. Podczas opiniowania Projektu uchwały Rady Ministrów w sprawie zmiany (aktualizacji) Programu Rozwoju Sportu do roku 2020 również zaprotestowano, aby współczynnik G był brany pod uwagę przy przyznawaniu dotacji.

Negatywną opinię uzyskał też projekt ustawy Karta Praw Podatnika (PO-KO), gdyż Karta powtarza zapisy istniejące dziś w przepisach, zwłaszcza w ordynacji podatkowej

Kooperatywy mieszkaniowe i zarządzanie kryzysowe z uwagami

Przedstawiciele miast członkowskich zasiadający w Zarządzie ZMP ocenili natomiast pozytywnie projekt ustawy o kooperatywach mieszkaniowych, który stanowi rządową propozycję regulacji zwiększającą możliwości zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych. Zgłosili jednak do niego równocześnie kilka zasadniczych uwag. Ich zdaniem należy: ograniczyć ryzyko związane z innym niż założone w ustawie wykorzystaniem terenów wnoszonych przez gminy do kooperatyw, uregulować sytuację związaną z przerwaniem inwestycji (zwrot terenów gminie), a także wskazać instrumenty finansowe wspierające takie inicjatywy (np. program BGK). Samorządowcy reprezentujący miasta zaznaczyli, że nie ma potrzeby wskazywać z góry, uchwałą RM, nieruchomości, które będą przeznaczone do realizacji inwestycji mieszkaniowych przez kooperatywy.

Prezydenci i burmistrzowie pozytywnie zaopiniowali ponadto projekt ustawy o zmianie ustawy o zarządzaniu kryzysowym, chociaż duża liczba poprawek w tej regulacji powoduje, że ustawa robi się nieczytelna i trudna do wdrożenia.

Projekt ZMP

Zarząd Związku obradujący w Oleśnicy przyjął projekt nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, opracowany przez prawników na zlecenie ZMP (w załączeniu). Celem tego projektu jest zmiana art. 7 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, ustanawiającego zwolnienie z podatku od nieruchomości dla infrastruktury kolejowej. Chodzi o to, aby to zwolnienie dotyczyło części nieruchomości, a nie całości.

Członkowie Zarządu ZMP przyjęli w poczet miast członkowskich Związku 4 miasta: Międzyrzecz (z woj. lubuskiego), Międzychód (z woj. wielkopolskiego), Zakroczym (z woj. mazowieckiego) i Bieruń (z woj. śląskiego). Do Związku należy obecnie 318 miast.

Joanna Proniewicz, rzecznik prasowy ZMP