Przedstawiciele miast zasiadający w Zarządzie Związku Miast Polskich 21 kwietnia 2017 r. - na posiedzeniu w Ostrowcu Świętokrzyskim - przyjęli pakiet projektów ustaw stabilizujących finanse JST, nad którymi pracują od początku roku zajmujący się finansami specjaliści z miast członkowskich ZMP. Zmiany dotyczą projektów ustaw: o finansach publicznych, o podatkach i opłatach lokalnych, o samorządzie gminnym, o kosztach sądowych, Kodeks postępowania administracyjnego oraz Ordynacja podatkowa. Mają one na celu m.in.: zmianę przepisów zakazujących samorządom umieszczania środków pochodzących z rządowych dotacji i subwencji, na lokatach (skala strat wynikających z tego zakazu jedynie przez same JST oraz uczelnie publiczne w latach 2010-2015 wyniosła blisko 700 mln zł), doprecyzowanie zapisów dotyczących rozliczeń środków UE oraz pojęć wolnych środków i nadwyżki budżetowej w JST czy zlikwidowania rezerwy kryzysowej w zamian za zwiększoną rezerwę ogólną. Zapisy zaproponowane przez samorządowców mają również poprawić możliwości zaciągania zobowiązań dłużnych przez JST, znieść obowiązek płacenia „samemu sobie” podatków i opłat, zwolnić gminy z obowiązku uiszczania opłat sądowych (nie dotyczy działalności gospodarczej) czy wprowadzić procedury umożliwiającej kontrolę przekazywanych gminom wpływów z podatków od spadków i darowizn czy od czynności cywilnoprawnych. Prezes ZMP, Zygmunt Frankiewicz zapowiedział, że projekty tych zmian, które „eliminują bardzo dużą liczbę stosunkowo drobnych problemów”, zostaną już wkrótce przedstawione rządowi.

Członkowie Zarządu ZMP negatywnie zaopiniowali projekt Ministerstwa Rozwoju i Finansów o zmianie ustawy o finansach publicznych. W podjętym stanowisku Zarząd Związku stwierdza, że chociaż resortowy projekt zawiera propozycje zmian, które należy ocenić pozytywnie (np. regulacja w zakresie art. 242, wyłączająca wolne środki w rozumieniu art. 217 ust. 2 pkt 6 ustawy z reguły dotyczącej zrównoważenia budżetu bieżącego JST oraz część regulacji z art. 243 umożliwiających samorządom przeprowadzenie restrukturyzacji zadłużenia), jednak analiza innych proponowanych zapisów budzi poważne wątpliwości. W szczególności dotyczy to regulacji z art. 243 wyłączającej dochody ze sprzedaży majątku z indywidualnego wskaźnika zadłużenia, która spowoduje zatrzymanie inwestycji i ograniczy możliwości rozwojowe wielu jednostek samorządu terytorialnego. Zarząd ZMP zaproponował własny projekt ustawy dotyczący poprawienia relacji określonej w art. 243, tak aby otrzymane wyniki w sposób miarodajny określały możliwości JST do zaciągania zobowiązań dłużnych.

Samorządowcy z miast nie zaakceptowali projektu - przygotowanego przez Nowoczesną - zmian ustawy o samorządzie gminnym, który wprowadza uregulowania dotyczące wykonywania przez mieszkańców gminy, powiatu oraz województwa inicjatywy uchwałodawczej. Ponad połowa gmin w Polsce ma już wprowadzone takie zapisy i nie ma konieczności szczegółowej regulacji w tym zakresie. Z kolei aprobatę uzyskał projekt tej samej partii o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, który dotyczy wyłączenia spod stosowania tej regulacji użytków rolnych znajdujących się w granicach administracyjnych miast, co jest zgodne z postulatami ZMP, gdyż sprzyja rozwojowi miast.

Zarząd ZMP przyjął też stanowisko w sprawie niezbędnych zmian w przepisach dotyczących podatku od nieruchomości. Zwrócono w nim m.in. uwagę na brak ścisłych definicji przedmiotów opodatkowania. Odniesienie tych definicji do Prawa budowlanego powoduje, że zmiany w tym akcie prawnym skutkują istotnymi zmniejszeniami wpływów z podatku od nieruchomości. Nierzadko są one wprowadzane pod naciskiem lobbies branżowych (telekomunikacja, koleje). Argumentem na rzecz wprowadzenia jednoznacznych definicji przedmiotów opodatkowania w ustawie podatkowej są trwające prace nad projektem Kodeksu urbanistyczno-budowlanego, w wyniku których nastąpią kolejne zmiany definicji budynków, budowli itp., co może skutkować nowymi ubytkami w dochodach gmin. Związek proponuje, aby podejmując całościową refleksję nad systemem opodatkowania nieruchomości w Polsce, uwzględnić ponadto następujące postulaty: zwiększenie autonomii gmin w ustalaniu stawek opodatkowania (art. 168 Konstytucji) oraz możliwości strefowania podatku od nieruchomości gruntowych, zarówno na obszarze gminy, jak i w skali kraju, wprowadzenie zasady, że grunty są opodatkowane zgodnie z ich przeznaczeniem określonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a także odejście od dzisiejszych, szczegółowych regulacji dotyczących trybu ustalania wymiaru podatku, doręczania decyzji oraz zasad płatności, które podnoszą wielokrotnie koszty administrowania tym podatkiem.

Dyskutowano również nad planowanymi przez MEN zmianami statusu nauczyciela i systemu finansowania oświaty. Trwają obecnie prace koncepcyjne nad tymi zagadnieniami. Marek Wójcik, pełnomocnik Zarządu ds. legislacyjnych przedstawił prezentację propozycji zmian w systemie oświaty, uzgodnionych z Komisją Edukacji ZMP (w załączeniu prezentacja i stanowisko).

W poczet miast członkowskich ZMP przyjęto 7 nowych miast: Przedbórz, Krosno, Wodzisław Śląski, Biała Piska, Krynica Morska, Ustrzyki Dolne, Mielno. Z członkostwa zrezygnował oficjalnie Augustów i Wysokie Mazowieckie.

Relacja wideo z obrad Zarządu ZMP - Ekspress Ostrowiecki

Więcej w kwietniowym „Samorządzie Miejskim”

Joanna Proniewicz
rzecznik prasowy ZMP