Jest to odpowiedź na apel Rady Gmin i Regionów Europy (CEMR). Wiele związków samorządowych z Europy (m.in. z Norwegii, Holandii, Danii) wyraziło gotowość przekazania pomocy finansowej dla Związku Miast Ukrainy. Zarząd Związku Miast Polskich również udzielił ukraińskiemu Związkowi jednorazowego wsparcia finansowego w wysokości 15 000 euro na potrzeby nadzwyczajnych działań Związku podczas zbrodniczej agresji rosyjskiej na Ukrainę, a także zobowiązał przedstawicieli ZMP w organizacjach międzynarodowych oraz Biuro Związku do wspierania społeczności lokalnych i regionalnych oraz społeczeństwa Ukrainy we wszelki możliwy sposób, zwłaszcza leżący w kompetencjach tych organizacji. Jedną z takich form pomocy ma być zapewnienie Związkowi Miast Ukrainy bezpłatnego udziału w XI Światowym Forum Miejskim (WUF 11), w tym w przestrzeni wystawowej Forum oraz w Zgromadzeniu Ogólnym ZMP 28 czerwca br. w Katowicach.

W uzasadnieniu do tej uchwały (w załączeniu) przypomniano, że w specustawie z 12 marca br., dotyczącej pomocy uchodźcom wojennym z Ukrainy, dokonano m.in. zmiany w art.10 ustawy o samorządzie gminnym, poprzez dodanie ust.3 w brzmieniu „Gminy, związki międzygminne oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego mogą udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej, społecznościom lokalnym i regionalnym innych państw. Podstawą udzielania tej pomocy jest uchwała organu stanowiącego gminy, związku międzygminnego lub właściwego organu statutowego stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego”. Zarząd – korzystając z nowego przepisu ustawowego – postanowił objąć bratni Związek Miast Ukrainy pomocą w dostępnych stowarzyszeniu formach i zakresie.

Niezbędna rekompensata utraty dochodów dla JST

Zarząd zdecydował, że przyjmie z Unią Metropolii Polskich wspólne stanowisko w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (MF) - w załączeniu. Korporacje samorządowe nie kwestionują przy tym obniżenia stawek PIT (z 17% na 12%) dla obywateli Polski, co jest słusznym rozwiązaniem, ale twierdzą, że rząd po raz kolejny nie uwzględnił rekompensaty ubytków dochodów JST. Większość usług publicznych jest jednak realizowana przez samorządy i to z ich budżetów są finansowane m.in. szkoły i przedszkola, ośrodki sportu i kultury, pomoc społeczna. Dzisiaj w dodatku planowane są ogromne wydatki związane z zapewnieniem infrastruktury miejskiej i usług miejskich dla osób z Ukrainy m.in. na edukację, integrację, opiekę społeczną, gospodarkę odpadami, czy komunikację. Jak zwrócił uwagę senator Zygmunt Frankiewicz, prezes ZMP zmiana ta spowoduje, że JST przestają mieć poważne dochody z tytułu udziału w podatku PIT. Aby utrzymać trend wzrostowy w samorządach, rekompensata utraconych wpływów do budżetów JST powinna właściwie obejmować całość środków pochodzących z podatku PIT i być podatkiem komunalnym. W OSR wspomniano o wdrożeniu zasadniczej reformy systemu subwencyjnego, nad którą prace będą kontynuowane we współpracy ze stroną samorządową. Rozmowy z rządem powinny cały czas iść w kierunku zwiększenia udziału JST w PIT - konieczne jest odbudowanie dochodów własnych bieżących, a nie częściowe wyrównywanie poprzez zwiększanie dochodów majątkowych.

Uniwersalna ustawa o pomocy dla uchodźców

Pozytywnie oceniono zmianę zaproponowaną w senackim projekcie zmiany ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, która przewiduje przeznaczenie na potrzeby uchodźców ośrodków wypoczynkowych czy konferencyjnych stanowiących majątek komunalny i Skarbu Państwa.

W trakcie dyskusji na temat rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, prezes ZMP przypomniał, że w tej regulacji – dzięki licznym uwagom z miast, pracy przedstawicieli i ekspertów w ramach KWRiST – udało się wprowadzić wiele ważnych poprawek (np. 2% na obsługę zadań). Projekt ten zostanie przyjęty (tak się stało) bez poprawek przez Senat, jednak inne, istotne kwestie - dotyczące np. organizacji systemu edukacji w bieżącym i przyszłym roku szkolnym - zostaną uwzględnione w kolejnych nowelizacjach (np. tworzenie klubów dziecięcych przez mamy z Ukrainy, ocenianie ukraińskich dzieci i młodzieży, końcowe egzaminy).
Samorządowcy z miast uważają też, że powinno się wykreować na bazie tej regulacji uniwersalną ustawę o uchodźcach jako szersze i docelowe rozwiązanie. W Polsce przebywają bowiem także przecież inni uchodźcy, np. z Białorusi czy Afganistanu.

W trakcie posiedzenia w Sopocie członkowie Zarządu poparli też inicjatywę zorganizowania 9 maja br. we Wrocławiu okrągłego stołu w sprawie uchodźców z udziałem samorządowców, przedstawicieli korporacji samorządowych, organizacji pozarządowych, rządu i pracodawców, który będzie miał na celu wypracowanie systemowych rozwiązań dotyczących pomocy uchodźcom. 

Niższe koszty dla samorządów

Członkowie Zarządu pozytywnie zaopiniowali projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe (druk senacki nr 679), który zmniejsza dysproporcje między ponoszonymi a refundowanymi kosztami transportu dla dzieci niepełnosprawnych. Zmiana systemu zwrotu kosztów jest koniecznym wsparciem dla rodziców, bez którego wielu z nich nie będzie w stanie realizować dowozu swoich dzieci do placówek oświatowych. W tej sytuacji miasto byłoby zobowiązane do zorganizowania specjalistycznych usług transportowych, których koszt będzie zdecydowanie wyższy niż refundacja oferowana rodzicom.

Niedostateczne podwyżki w służbie zdrowia i edukacji

Przedstawiciele miast zasiadający w Zarządzie ZMP podkreślali, że zmiany przewidziane w projekcie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (MZ) nie prowadzą do rozwiązania zasadniczych i kluczowych problemów związanych z finansowaniem i funkcjonowaniem służby zdrowia. Zmiany te mogą tylko pogłębić niekorzystne zjawiska. Nowelizacja nie wskazuje źródeł sfinansowania podwyżek (poza źródłem finansowania regulacji wynagrodzeń dla stażystów i rezydentów). Nie definiuje też wprost charakteru podwyżek dla pracowników działalności innej niż podstawowa projekt (przewiduje finansowanie podwyżek u pracowników działalności podstawowej, ale tylko tych zatrudnionych na umowę o pracę, a w obecnej chwili w podmiotach leczniczych znaczna część personelu pracuje w oparciu o umowę kontraktową), nie zabezpiecza wzrostu pochodnych od wynagrodzeń zasadniczych, tj. dodatków za wysługę lat, dodatków naukowych, dodatków funkcyjnych itp., nie przewiduje wzrostu wynagrodzeń dla pracowników administracji czy kadry zarządzającej.

Negatywnie zaopiniowano projekty dwóch rozporządzeń MEN w sprawach: wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy oraz sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2022. Już podczas marcowych obrad Zarząd negatywnie odniósł się do projektu zmian w Karcie Nauczyciela (4,4% podwyżki dla nauczycieli).

Natomiast pozytywną opinię otrzymał senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o lasach, który ma zapobiec nadmiernej wycince lasów.

Ponadto Zarząd ZMP zdecydował o powołaniu nowej, 21. tematycznej komisji ZMP - Komisji Klimatu, której opiekunem z ramienia Zarządu Związku będzie prezydent Krakowa, wiceprezes ZMP – Jacek Majchrowski. Zostały już wysłane zaproszenia do miast członkowskich, które będą mogły zgłosić swoich przedstawicieli, chcących pracować w ramach tego nowego gremium doradczego. Więcej.

Joanna Proniewicz
rzecznik prasowa ZMP

Porządek obrad - TUTAJ.