Członkowie Zarządu ZMP podczas posiedzenia w Warszawie 15 grudnia podzielili główne tezy diagnozy funkcjonowania systemu zarządzania rozwojem Polski, ale zgłosili braki. Dotyczą one: zintegrowania planowania społeczno-gospodarczego i przestrzennego, mechanizmów integrujących strategie rozwoju z programami sektorowymi, instrumentów wdrażania priorytetów strategicznych w powiązaniu z narzędziami planowania finansowego, a także systemu monitorowania rozwoju, który pozwoli na ocenę realizacji polityk publicznych.

Ważna strategia i studium

Odnosząc się do propozycji zawartych w rozdziale „Nowy system zarządzania rozwojem”, Zarząd ZMP w pełni akceptuje zamiar wprowadzenia obligatoryjnego przyjmowania zintegrowanej strategii rozwoju lokalnego (ZSRL), przypominając jednocześnie, że był przeciwny pominięciu strategii rozwoju gmin w dotychczasowym systemie prowadzenia polityki rozwoju. Samorządowcy z miast kwestionują jednak propozycję zastąpienia przez ZSRL studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Studia bowiem odgrywają ważną rolę w kształtowaniu lokalnej polityki przestrzennej, mimo zdeprecjonowania ich znaczenia przez orzecznictwo sądów administracyjnych. W opinii ZMP brakuje też prawnych mechanizmów ich powiązania z innymi dokumentami programującymi rozwój lokalny. Stąd postulat, aby zamiast likwidowania studium zapewnić jego rzeczywiste zintegrowanie ze strategią rozwoju. Jest to możliwe przez włączenie studium do ZSRL w sposób, który spowoduje jego zgodność z priorytetami strategii oraz lokalnymi programami sektorowymi (np. programem rozwoju transportu publicznego). W ten sposób studium uzyska wreszcie odpowiednią rangę jako przestrzenny wymiar lokalnej polityki rozwoju.

Wspólna strategia bez sztywnej formuły

Z kolei w słusznej idei umożliwienia opracowywania strategii (ZSRL), w tym studium, dla więcej niż jednej gminy, zwrócono uwagę, że narzucenie dla tego ważnego narzędzia współdziałania gmin na rzecz rozwoju lokalnego instytucjonalnej formuły związku komunalnego nie jest właściwe. Związek gmin został wprowadzony w ustawie o samorządzie gminnym w roku 1990 do wspólnej realizacji zadań własnych z zakresu gospodarki komunalnej przy wykorzystaniu wspólnej infrastruktury. Jest to formuła sztywna, właściwa do celu, dla którego została stworzona. Zdaniem przedstawicieli miast członkowskich Związku należy umożliwić gminom wykorzystanie innej formy współdziałania – porozumienia międzygminnego. Więcej w załączeniu.

Mały sukces wyborczy

W trakcie Zarządu ZMP dyskutowano też o projekcie ustawy z 14 grudnia 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych. Z zadowoleniem przyjęto zmiany, na które niebagatelny wpływ miały protesty, wysłuchanie publiczne oraz wszelkie formy lobbingu zewnętrznego i wewnętrznego, jednak wciąż wiele przepisów jest kontrowersyjnych. - Nie dajmy się uśpić i musimy walczyć ze złymi zapisami. Mimo że usunięto część zmian, wybory będą nadal problemem – apelował prezes ZMP, Zygmunt Frankiewicz. - Nie da się zrobić niczego dobrego na mocy tych przepisów, będziemy poligonem wyborczym – przestrzegał. Antagoniści projektu wskazywali, że to na razie mały sukces i zmiany mają doprowadzić do stworzenia nowej administracji wyborczej.

Przepisy wyborcze do zmiany

Zarząd zdecydował się na wystąpienie do Senatu (list w załączeniu), a później do Prezydenta RP, wskazując na kwestie, które należy koniecznie zmienić. Chodzi o m.in. ograniczenie biernego prawa wyborczego poprzez ograniczenie do dwóch liczby kadencji, podczas których można pełnić funkcję wójta (burmistrza, prezydenta miasta). W opinii ZMP jest to możliwe, ale wyłącznie poprzez odpowiednią zmianę Konstytucji. Wynika to z ekspertyzy legislatorów Sejmu RP z 2004 r. i znajduje potwierdzenie w opracowaniu Senatu RP na temat zmian w Konstytucji RP (w załączeniu).

Uznano również wprowadzenie sztywnych regulacji dotyczących budżetu obywatelskiego jako nieuzasadnione w sytuacji, w której kilkaset polskich miast i gmin, w tym wszystkie miasta na prawach powiatu, realizuje już budżet partycypacyjny, według różnych, wypracowanych wspólnie z mieszkańcami procedur. Sztywny zapis ustawowy niweczy dorobek społeczności lokalnych. Zamiast tego wskazane byłoby dodanie ogólnej podstawy prawnej dla tych budżetów, której dziś brakuje.

Ustawa ogranicza liczbę mieszkańców gmin, w których wybory odbywają się w głosowaniu większościowym (JOW), do 20 tys. mieszkańców. Członkowie Zarządu ZMP uważają, że należy zrezygnować z tej zmiany i zachować stan obecny (40 tys. mieszkańców). Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP przypomniał, że od wielu lat Zgromadzenie Ogólne Związku postuluje rozszerzenie ordynacji większościowej na wszystkie gminy (w tym miasta na prawach powiatu).

Przedstawiciele miast są też przeciwni zniesieniu możliwość głosowania korespondencyjnego w wyborach samorządowych, zwłaszcza wobec wyraźnej deklaracji premiera Mateusza Morawieckiego o zamiarze dalszego ograniczania barier, które wykluczają m.in. osoby niepełnosprawne z udziału w życiu publicznym. Planują wystąpienie w tej sprawie wspólnie z Rzecznikiem Praw Obywatelskich i organizacjami pozarządowymi. Nie ma zgody również na uprzywilejowanie partyjnych komitetów wyborczych w stosunku do obywatelskich komitetów wyborczych.

Zmiany nazwy ulic - zadanie własne miasta

Negatywnie oceniono projekt ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nawy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy (…) oraz o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nawy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. – To regulacja, która ogranicza autonomię samorządów i jest niezgodna z Konstytucją RP – mówił Marek Wójcik, pełnomocnik Zarządu ZMP ds. legislacyjnych. Chodzi przede wszystkim o uzależnienie możliwości wykonania uprawnień stanowiących zadanie własne od czyjejkolwiek „uprzedniej zgody” i ograniczenie prawa wniesienia do sądu skargi na zarządzenie zastępcze wojewody dotyczące zmiany nazwy ulicy czy placu. - Nie ma bardziej własnego zadania JST niż zmiana ulicy w swoim mieście – podkreślał prezes Związku. W załączeniu list do Senatu w tej sprawie i stanowisko ZO ZMP.

Pozytywnie zaopiniowano projekty ustaw - o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz ustawy o księgach wieczystych i hipotece (senacki) i o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (Ministra Zdrowia), a także projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie ws. świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia stomatologicznego (z uwagami).

Przyjęto uchwałę o wystąpieniu Chocianowa ze Związku.

Joanna Proniewicz, rzecznik prasowa ZMP