Zarząd zapoznał się z informacją o złożonych na ręce ministra Tomasza Siemoniaka w dniu 4 listopada br., uzgodnionych przez korporacje samorządowe projektach ustaw, przywracających niektóre kompetencje JST, odebrane w ubiegłych latach przez poprzedni rząd i sejm. Informowaliśmy o tym spotkaniu na stronie Związku TUTAJ .
Zapoznał się z informacją o bieżących pracach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz pracach legislacyjnych w sejmie i senacie, m.in. dotyczących zmian w budżecie państwa („kroplówka”) i ustawie o finansach publicznych (art. 242 i 243).
Pozytywnie zaopiniował m.in. projekt nowelizacji ustawy o finansach publicznych (MF – UD40) oraz projekt zmian w ustawie o odpadach (druk 766), zgłaszając do obu projektów uwagi szczegółowe. Negatywnie zaopiniowano projekt ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych.
Zarząd postanowił także nadać bieg przygotowanemu przez UM Wrocławia projektowi zmian w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, mającemu na celu usunięcie skutków prawnych spowodowanych brakiem stosownych przepisów przed wejściem w życie nowelizacji tej ustawy w dniu 26 czerwca 2019 r.
Negatywną opinię Zarządu uzyskał projekt rozporządzenia MEN w sprawie sposobu podziału łącznej kwoty potrzeb oświatowych między JST w roku 2025. Wątpliwości budzi sam punkt wyjścia – ogólna kwota potrzeb oświatowych, rozumiana jako zwaloryzowana kwota subwencji z roku 2024. Przypomniano, że w latach 2017–2023 była ona każdorazowo mocno niedoszacowana, co spowodowało olbrzymi wzrost luki finansowej w oświacie. Zmiana tej tendencji w roku 2024 przyniosła niewielkie zmniejszenie luki, jednak subwencja nadal była o 5 mld zł mniejsza niż wydatki płacowe w oświacie. Kwestionujemy również nazywanie historycznego ujęcia wydatków bieżących w oświacie potrzebami JST w tej dziedzinie. Wydatki te w każdej jednostce były raczej wyrazem jej ograniczonych możliwości a nie realnych potrzeb. Podkreślamy, że – wbrew naszym postulatom – resort nie podjął żadnych działań na rzecz uelastycznienia warunków realizacji zadań oświatowych, w tym zwłaszcza organizacji sieci szkół i placówek, które mogłyby spowodować poprawę efektywności wydatków bieżących na oświatę.
Zarząd pozytywnie odniósł się do projektu rozporządzenia MFiPR ws. udzielania pomocy na naprawienie szkód spowodowanych przez powódź z września 2024 r. ze środków instrumentów inżynierii finansowej oraz środków instrumentów finansowych podlegających ponownemu wykorzystaniu.
Wstępnie zaopiniował projekt Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu 2030 r., wskazując, że w zbyt małym stopniu odnosi się on do rozwoju energetyki rozproszonej, w tym samorządowej i obywatelskiej, od której zależy w największym stopniu skuteczna dekarbonizacja naszej gospodarki. Brak wskazania potrzebnych zmian prawnych, które są niezbędne do efektywnej transformacji energetyki lokalnej i osiągania samodzielności energetycznej przez miasta. Brak konkretnych programów transformacji energetyki i narzędzi wspierających osiągnięcie ambitnych celów.
Po opublikowaniu informacji o nieuwzględnieniu postulatów samorządowych w zakresie planowanych ograniczeń w wydawaniu prasy samorządowej Zarząd omówił plan dalszych działań w tej sprawie. Biuro ZMP przedstawiło informację o dotychczasowych wynikach akcji zbierania gazet i biuletynów wydawanych przez miasta członkowskie. Dotąd nadesłano 134 tytuły ze 126 miast. Z ich pobieżnego przeglądu wynika między innymi, że poza czterema są one bezpłatne (97,0%), a ponad 3/4 (76,1%) nie zawiera reklam. Częstotliwość wydawania zależy od lokalnych potrzeb informacyjnych. Ostatnio kilka miast zrezygnowało z wydawania gazet lokalnych, z powodu pogarszającego się stanu finansów lokalnych.
Zarząd ze smutkiem odnotował niezadowalający stan przygotowań do przyszłorocznej prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej, zwłaszcza w porównaniu z działaniami prowadzonymi przez rząd przed poprzednią prezydencją, którą nasz kraj sprawował w II połowie 2011 roku. Postanowiono złożyć wniosek o zobowiązanie do zapewnienia bieżącej współpracy rządu z samorządami w ramach prezydencji Zespołowi ds. Międzynarodowych, Unii Europejskiej i Polityki Regionalnej, działającego w ramach Komisji Wspólnej Rządu i ST. Ponadto Związek zaproponuje oddolne stworzenie Rady Samorządowej ds. Prezydencji 2025, na bazie przedstawicieli polskich samorządów w Komitecie Regionów UE.
Zarząd przyjął też oświadczenie w związku z zarzutami postawionymi przez CBA prezydentowi Wrocławia, Prezesowi Związku, oczekując rzetelnego i szybkiego ich rozpatrzenia przez wymiar sprawiedliwości (w załączeniu).
Członkowie Zarządu mieli okazję zapoznać się informacjami na temat Społecznego Funduszu Klimatycznego (SFK). Prezentację o tym zagadnieniu przedstawiła wiceburmistrzyni Ochoty, dr Justyna Glusman. Aby zminimalizować negatywne konsekwencje systemu ETS 2 (nowy ETS zostanie rozszerzony o emisje CO2 ze spalania paliw w sektorze budownictwa i w transporcie drogowym; ma zacząć obowiązywać w 2027 roku), utworzono Społeczny Fundusz Klimatyczny, który ma zapewnić państwom UE środki finansowe, pochodzące ze sprzedaży uprawnień do emisji w systemie ETS 2, na wprowadzenie i sfinansowanie programów wsparcia dla grup znajdujących się w trudnej sytuacji i przyspieszenie transformacji sektora budynków oraz sektora transportu drogowego. SFK będzie działać w latach 2026 2032, a więc wsparcie dla grup zagrożonych ubóstwem energetycznym i transportowym będzie wdrożone na rok przed zaplanowanym na 2027 r uruchomieniem systemu ETS 2. Całkowita suma środków dostępnych w ramach Funduszu w latach 2026 2032 będzie wynosiła w scenariuszu bazowym 65 mld euro - Polska będzie największym beneficjentem Funduszu i uzyska 114 mld euro. Więcej w załączonej prezentacji. Zwrócono uwagę, że tworzony obecnie Społeczny Fundusz Klimatyczny nie uwzględnia w wystarczającym stopniu potrzeb mieszkańców zasobu komunalnego, którzy ze względu na stopień dekapitalizacji i stan techniczny mieszkań oraz zasobność samych lokatorów powinni być jego ważnymi beneficjentami.
Zarząd przyjął w poczet członków Związku pięć nowych miast: Augustów, Brzesko, Konstancin–Jeziorną, Morawicę i Radzyń Podlaski. Liczba członków Związku wzrosła do 373. W bieżącym roku do Związku przystąpiło już 17 miast.
Warszawa, 15 listopada 2024 r., Biuro ZMP
