W Opinii, przyjętej podczas posiedzenia w Żywcu 1 marca br., w sprawie projektu nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego, Zarząd Związku popiera zaproponowane przez Prezydenta RP zmiany obejmujące m.in. zwiększenie katalogu kompetencji Rady Dialogu Społecznego oraz strony pracowników i pracodawców, a także wzmocnienie organizacyjne Rady. Jednocześnie proponuje zmianę art. 24 ustawy, polegającą na włączeniu stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego do podmiotów wymienionych w tym przepisie, aby mogły one stać się pełnoprawnymi członkami Rady Dialogu Społecznego. Argumentem przemawiającym za tą zmianą jest to, że sektor samorządowy jest największym pracodawcą w Polsce (tylko w samych urzędach gmin zatrudnionych jest 170 tys. osób, a w jednostkach komunalnych pracuje łącznie ponad 1,5 mln osób), a JST nie mogą tworzyć organizacji pracodawców. W uzasadnieniu opinii przypomniano ponadto, że ZMP ma obecnie w swoich obowiązkach statutowych reprezentowanie wspólnych interesów miast jako pracodawców.
Prezydenci i burmistrzowie zasiadający w Zarządzie Związku przygotowali również zmiany w ustawie o samorządzie gminnym dotyczące budżetów obywatelskich, w sprawie których chcą lobbować u Prezydenta RP (pismo i projekt zmian w załączeniu). Chodzi o budzące liczne wątpliwości przepisy wprowadzone ustawą z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększania udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych. Zdaniem samorządowców z miast to kolejny przykład przeregulowania państwa. Zwracali uwagę na nazwę budżetów obywatelskich. Obecnie w różnych samorządach zamiennie funkcjonują dwie nazwy: budżet obywatelski oraz partycypacyjny, dlatego należy uwzględnić to drugie określenie, gdyż mieszkańcy są przyzwyczajeni do używanych już od lat terminów. Oprócz tego usankcjonowanie bezpośredniego głosowania jako jedynej metody udziału w tej szczególnej formie konsultacji sprawi, że zostanie utrwalony plebiscytowy model całego procesu (często krytykowany przez niektóre samorządy). Niemożliwe staną się tym samym inne innowacyjne procedury, takie jak np. model deliberacyjny, który polega na wypracowaniu przez mieszkańców konsensusu w sprawie wydatków w ramach budżetu obywatelskiego. Zastrzeżenia dotyczą też ograniczeń co do obszaru, na których będą prowadzone te procedury. Zgodnie z zapisami obowiązującej regulacji nie będzie można zorganizować procesu tylko w podziale na dzielnice (osiedla), co funkcjonuje w wielu samorządach, a także zastosować innego podziału na jednostki niepokrywające się z wyznaczonymi jednostkami pomocniczymi, których tworzenie nota bene nie jest obowiązkowe. Przedstawiciele miast członkowskich ZMP proponują również wprowadzenie do ustawy zapisu, że to rada gminy określa w drodze uchwały zasady i tryby przeprowadzenia budżetu obywatelskiego (partycypacyjnego). Podkreślali w dyskusji, że należy zostawić te kwestie w gestii gminy, bowiem na tym właśnie polega demokracja lokalna i zasada pomocniczości.
W związku z projektem ustawy o Wrocławskim Związku Metropolitalnym przygotowanym przez Nowoczesną, Zarząd ZMP stwierdził, że potrzebne są rozwiązania prawne w obszarach funkcjonalnych, a dobre doświadczenia Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii mogą być zachętą do powielenia tego typu rozwiązań. Jednak inicjatywa powinna być oddolna i nie może być podejmowana bez wiedzy zainteresowanych środowisk.
Zarząd ZMP postanowił wystosować apel do rządu, aby wszystkie 33 miasta (a nie tylko 22), które znalazły się na liście najbardziej zanieczyszczonych według Światowej Organizacji Zdrowia, a także wszystkie miasta i gminy uzdrowiskowe, mogły skorzystać z zapowiedzianego przez Premiera programu termomodernizacji budynków „SMOG STOP”.
Joanna Proniewicz
rzecznik prasowa ZMP
