Zarząd ZMP w stanowisku w sprawie poselskiego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych zwraca uwagę, że projekt ustawy zawiera zbiór propozycji zmian przepisów w różnych ustawach, który nie jest wynikiem systemowej analizy funkcjonowania ustroju jednostek samorządu terytorialnego. W szczególności w kilku ważnych punktach oznacza – wbrew tytułowi projektu ustawy – zmniejszenie udziału obywateli w życiu społeczności lokalnych i regionalnych oraz osłabienie organów przedstawicielskich.

Zarząd ZMP negatywnie opiniuje propozycję ograniczenia liczby kadencji wójta, burmistrza i prezydenta. Zwraca uwagę na to, że ta propozycja jest niezgodna z Konstytucją RP, ponieważ stanowi poważne ograniczenie zarówno biernego jak i czynnego prawa wyborczego. Ograniczenie prawa obywateli, które gwarantuje Konstytucja, może być wprowadzone tylko przepisem Konstytucji, a takiego NIE MA (w załączeniu opinia prawna). W stanowisku podkreśla się, że zmiana ta oznacza w istocie zmniejszenie wpływu obywateli na obsadę funkcji wójta, burmistrza i prezydenta, bowiem nie będą oni mogli ponownie wybrać osoby, która zyskała powszechną aprobatę współobywateli. Zostaną przymuszeni do zmiany, nawet gdyby jej nie chcieli. W stanowisku zwrócono też uwagę na brak przepisu wskazującego, czy wprowadzenie ograniczenia liczby kadencji nie będzie działało wstecz (mowa o tym tylko w uzasadnieniu!) oraz przepisu umożliwiającego powrót na funkcję burmistrza po przerwie w sprawowaniu funkcji.

Analiza przepisów dotyczących procesu wyborczego prowadzi do wniosku, że wyborów nie będzie można skutecznie przeprowadzić, a koszty ich organizacji znacząco wzrosną. Zarząd podziela również poważne zastrzeżenia Państwowej Komisji Wyborczej, która sygnalizuje zagrożenie destabilizacją procesu wyborów, co potwierdzają analizy przeprowadzone w urzędach miast.

Zarząd negatywnie ocenia odebranie gminom, tzn. społecznościom lokalnym prawa ustalania okręgów wyborczych w gminach oraz ograniczenie prawa udziału obywateli w składzie komisji wyborczych.

Stanowczo odrzuca dwie zasadnicze zmiany w przepisach wyborczych - całkowitą likwidację jednomandatowych okręgów wyborczych, nawet w małych gminach, co doprowadzi do upartyjnienia lokalnego życia publicznego, oraz umożliwienie kandydowania do rady gminy osobom niezamieszkałym na jej terenie.

W opinii przedstawicieli miast członkowskich Związku, propozycje dotyczące budżetu obywatelskiego spowodują niepotrzebne usztywnienie stosowanych rozwiązań, które społeczności lokalne (organy gminy wraz z mieszkańcami) wypracowały przez kilka lat, wyciągając wnioski z konkretnych doświadczeń i uwarunkowań; oznacza to zlekceważenie i odrzucenie tego dorobku.

Podobne stanowisko wobec poselskiego projektu zajęła Strona Samorządowa Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego (w załączeniu).