Reforma edukacji
monitorowanie - analiza informacji dot. roku 2017 (dane MF i SIO) - publikacja - interwencje
Przedstawiciel ZMP podczas posiedzenia sejmowych komisji już 10 stycznia zwrócił się do MEN o zweryfikowanie błędnej i nieprawdziwej informacji o tym, że samorządom zagwarantowano środki na przeprowadzanie reformy edukacji. Niestety resort konsekwentnie twierdzi, że jest inaczej.
Dlatego Związek przygotował własną informację na temat finansowania oświaty, z której wynika, że obciążenie gmin dopłatami do subwencji jest nierówne, dotykając przede wszystkim miasta liczące ponad 5 tys. mieszkańców, gminy miejsko-wiejskie liczące ponad 10 tys. mieszkańców oraz miasta na prawach powiatu. Obciążenie to ogranicza możliwości rozwojowe większości miast i gmin miejsko-wiejskich. Informacja, uwzględniająca dane MF i MEN z lat 2004-2016, została opublikowana 28 marca 2018 r.
Sygnały nadsyłane przez miasta w następnych miesiącach potwierdziły, że miasta nie tylko nie otrzymały środków na bieżące zadania związane z wprowadzaniem reformy, ale w roku 2017 były zmuszone dopłacić do subwencji oświatowej znacznie więcej własnych środków niż w roku 2016. Z badań przeprowadzonych przez naszego partnera - firmę VULCAN - na podstawie danych z SIO wynika, że dopłata do subwencji wzrosła w roku 2017 o blisko 5 punktów procentowych (z 39% w roku 2016 do 44% w roku 2017). Omówienie wyników tych badań zostało w grudniu opublikowane w „Rzeczpospolitej”.
Sytuacja jest na tyle poważna, że:
• spowodowała negatywne zaopiniowanie algorytmu podziału subwencji na rok 2019,
• wymaga podjęcia w roku 2019 stanowczych działań, gdyż poziom niedofinansowania zadań oświatowych objętych subwencją grozi zahamowaniem rozwoju miast i gmin w Polsce.

Zmiany w prawie wyborczym - skutki
monitoring - interwencje (Sejm, KWRiST) - nowelizacja - opinia prawna - wnioski
Związek od początku zaangażował się w monitorowanie sytuacji związanej z konsekwencjami zmian w prawie wyborczym. Była ona przedmiotem debaty na Zgromadzeniu Ogólnym w Żywcu.
Podczas posiedzenia sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego (21 marca), poświęconego wyborom samorządowym, przedstawiciel ZMP zwracał uwagę na problemy związane z centralnym zamówieniem na kamery, uwarunkowania związane z transmisją on-line ze wszystkich lokali wyborczych, a także brak projektu porozumienia między gminą a KBW. Podkreślił, że coraz bardziej widoczna jest konieczność nowelizacji niektórych przepisów wyborczych.
O zagrożeniach związanych z wyborami mówił podczas posiedzenia KWRiST (28 marca) Prezes ZMP. Zwrócił uwagę głównie na systemowy problem relacji z urzędnikami wyborczymi.
Począwszy od następnego posiedzenia Komisji Wspólnej udział w obradach brała Szefowa KBW. Była to okazja do wymiany informacji i zgłaszania problemów sygnalizowanych przez miasta. Na bieżąco informowaliśmy o problemach z urzędnikami wyborczymi, składami komisji itp.
Jeszcze wiosną doszło do nowelizacji, którą Prezydent RP podpisał 10 lipca. Dzięki skutecznym interwencjom ZMP i miast członkowskich zniesiono w niej obowiązek prowadzenia transmisji z lokalu wyborczego, wprowadzono fakultatywność porozumień pomiędzy Szefem KBW a wójtem w sprawie obsługi urzędnika wyborczego przez gminę, a także zapisano, że obsługa urzędnika wyborczego jest zadaniem zleconym, tj. finansowanym z budżetu państwa.
9 maja Prezes ZMP przesłał do Szefowej KBW opinię ZMP o projekcie porozumienia z burmistrzami i prezydentami miast w sprawie określenia warunków organizacyjno-administracyjnych i technicznych obsługi wyborów. Przedstawiliśmy propozycje zapisów i zakresu tematycznego, które powinny zostać uwzględnione w ostatecznej wersji porozumienia. Powstały one w oparciu o wieloletnie, praktyczne doświadczenia miast w technicznej organizacji procesu wyborczego.
Po wyborach przeprowadziliśmy ankietę w miastach członkowskich. Na podstawie uwag z 36 miast zostało opracowane stanowisko Związku, przedłożone Sejmowi oraz rządowi.
W stanowisku przedstawiciele miast członkowskich ZMP zwracali uwagę, że właśnie odsunięcie od organizacji wyborów administracji samorządowej, która posiada odpowiednie kompetencje i doświadczenie, zaszkodziło sprawnemu przeprowadzeniu głosowania. Nierzadkie były przypadki braku odpowiedzialności urzędników wyborczych, którzy w ważnych momentach byli nieosiągalni.
Zaobserwowano problemy z obwodowymi komisjami wyborczymi i z kandydatami do tych komisji, z ich przygotowaniem i pracą. Nie sprawdził się pomysł powołania dwóch komisji: jednej - nadzorującej przebieg głosowania, drugiej - liczącej głosy i ustalającej jego wyniki. Czas protokolarnego przekazywania materiałów wyborczych między komisjami trwał od dwóch do nawet czterech godzin. Konieczne jest również przeprowadzanie profesjonalnych szkoleń dla członków obwodowych komisji wyborczych, zwiększenie wysokości diet, a także ujednolicenie procedur postępowania.
Na podstawie uwag z miast sformułowano wnioski - postulaty zmian:
• likwidacja korpusu urzędników wyborczych i przekazanie ich zadań administracji samorządowej,
• przywrócenie jednej komisji w obwodzie głosowania,
• wprowadzenie zasady, że minimalny skład komisji w ciągu dnia to połowa jej członków,
• zróżnicowanie liczebności komisji w zależności od liczby uprawnionych do głosowania w obwodzie.

Wynagrodzenia samorządowców pochodzących z wyboru i powołania
W 2017 roku, biorąc pod uwagę m.in. stanowiska i wnioski Komisji Administracji ZMP, Zarząd zamówił ekspertyzę - opracowanie systemowego, zgodnego z zasadami EKSL rozwiązania dotyczącego kształtowania wynagrodzeń pracowników samorządowych, w tym pochodzących z wyboru i powołania. Wstępne założenia systemu zostały omówione na posiedzeniu Zarządu 3 kwietnia 2018 r.
W międzyczasie, po nagłośnieniu kwestii wysokich nagród, jakie przyznał sobie rząd B. Szydło, pojawiła się m.in. zapowiedź ograniczenia pensji samorządowców. W odpowiedzi Zarząd przyjął stanowisko.
Dalsze wydarzenia przebiegały w sposób urągający jakimkolwiek zasadom prac legislacyjnych. projekt załączników do rozporządzenia płacowego, obniżający progi wynagrodzeń o ok. 20 %, przesłano nam 9 maja 2018 r., z wnioskiem o jego obiegowe zaopiniowanie w ciągu 5 dni (do 14 maja). Strona samorządowa Komisji Wspólnej Rządu i ST nie wyraziła zgody na opiniowanie w trybie obiegowym, wskazując na brak przesłanek do pospiesznych działań w tej sprawie oraz na argumenty przeciwko proponowanym zmianom (pismo z 10 maja), domagając się także w oddzielnym wniosku udostępnienia informacji publicznej o rzekomych materiałach, na podstawie których zaproponowano zmiany. Rząd błyskawicznie przyjął zmiany w rozporządzeniu, bez wymaganej opinii, ignorując nasze stanowisko oraz zasady funkcjonowania Komisji Wspólnej Rządu i ST.
5 czerwca przedstawiliśmy delegacji Komitetu Monitorującego przestrzeganie Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego (przy Radzie Europy) zarzut drastycznego złamania art. 6 Karty poprzez te działania, bezprawnie ingerujące w samodzielność JST w zakresie kształtowania wynagrodzeń, wraz z wyczerpującą opinią prawną. Raport Komitetu jest spodziewany wiosną 2019 r.

Projekt nowelizacji ustawy o pracownikach samorządowych
Opracowany w grudniu 2018 roku na podstawie wcześniej przyjętych i przedyskutowanych z przedstawicielami miast założeń projekt nowelizacji zakłada:
• uregulowanie pensji pracowników pochodzących z wyboru i powołania w ustawie,
• odniesienie poziomu wynagrodzeń do jednoznacznych kryteriów,
• pozostawienie kwestii nagrody rocznej, po spełnieniu warunków ustawowych, w gestii rady miasta,
• pozostawienie taryfikatora, który ułatwi ustalanie wynagrodzeń osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę (obecne przepisy ustawy nie ograniczają organów JST w ich kształtowaniu).

Rada Dialogu Społecznego
Związek poparł prezydencki projekt nowelizacji przepisów o Radzie Dialogu Społecznego, postulując jednocześnie włączenie przedstawicieli samorządu terytorialnego do jej składu. Nasz wniosek nie został przyjęty, jednak zaproponowano nam udział w pracach rady na prawach obserwatora - przedstawicielem samorządów został pełnomocnik Zarządu ZMP ds. legislacyjnych. Jego udział ma ogromne znaczenie, dotąd bowiem sytuacja JST w dziedzinach będących przedmiotem prac Rady była pomijana.

Granice miast
Zarząd ZMP poparł projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, który uwzględnia szereg wniosków miast (w tym Kartuz, Kolbuszowej, Kościana, Rawy Mazowieckiej, Rzeszowa). Wniósł jednak o uwzględnienie wniosków miasta Kleczewa i Rady Gminy Lubowidz, które w projekcie były rekomendowane do negatywnego rozpatrzenia. Wniosek ws. Kleczewa odrzucono a Lubowidza przyjęto.

Obrona kompetencji
Wsparcie wniosku Rady Miasta Piły do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie odebrania gminom kompetencji w zakresie ustalania opłat za wodę i ścieki.

Ceny energii elektrycznej - podwyżki powstrzymane
sygnały z miast - interwencje - spotkanie z Prezesem URE - ceny dla JST uwzględnione w ustawie
30 października przedstawiciele JST zgłosili podczas posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i ST problem radykalnego wzrostu cen energii elektrycznej, podawanego w ofertach kierowanych na przetargi dla gmin, samorządowych grup zakupowych i innych podmiotów komunalnych. Podczas obrad Komisji w listopadzie wiceminister energii poinformował nas o działaniach prowadzonych przez Prezesa URE i resort. Ustalono, że 19 grudnia odbędzie się spotkanie przedstawicieli JST z Prezesem URE oraz przedstawicielami resortu energii. Biuro Związku przygotowało na to spotkanie zestawienie cen energii z blisko stu miast.
Prezes URE przedstawił szczegółowe dane, z których wynika, że wzrost cen podyktowanych przez jest nieuzasadniony i może być wynikiem wykorzystania monopolistycznej pozycji spółek energetycznych na rynku. Poinformował o prowadzonych przez siebie działaniach kontrolnych oraz o skierowaniu stosownego wniosku do Prokuratury.
W wyniku naszych działań skierowany do Sejmu rządowy projekt ustawy, której celem było powstrzymanie cen energii, został uzupełniony o autopoprawkę, która objęła m.in. ceny energii dla JST. W rezultacie ceny energii w 2019 r. zostają ustalone na poziomie taryf i cenników sprzedawców, obowiązujących 30 czerwca 2018 r. Przyjęta ustawa nakłada na przedsiębiorstwa energetyczne jednostronny obowiązek korekty taryf i cenników, najpóźniej do 1 kwietnia 2019 roku, ze skutkiem od 1 stycznia 2019 roku.

Biuro ZMP, Poznań, 31 grudnia 2018