ZMP jest stowarzyszeniem miast, które ma na celu wspieranie idei samorządu terytorialnego oraz dążenie do gospodarczego i społeczno-kulturalnego rozwoju miast polskich. Jest też platformą integrującą miasta wokół wspólnych celów.
Samorząd terytorialny to jedna z największych zdobyczy polskiego życia publicznego. To samorządowcy na co dzień zajmują się problemami swoich mieszkańców i dbają o swoje małe ojczyzny, przyczyniając się znacząco do rozwoju całej Polski. Bycie w ZMP pozwala uzyskać nową perspektywę i skorzystać z różnorodnych doświadczeń miast, które tworzą Związek od dziesiątek lat. #WartoByćwZwiązku
Związek Miast Polskich to bowiem najstarsza polska organizacja samorządowa o bogatej tradycji z okresu międzywojennego. W latach 1917-1939 Związek aktywnie działał na polu lobbingu legislacyjnego, promocji gospodarczej i kulturalnej miast. Prowadził działalność wydawniczą i szkoleniową oraz szeroką wymianę doświadczeń. Współpracował także z podobnymi organizacjami w innych krajach. Po drugiej wojnie światowej działalność Związku Miast Polskich została uniemożliwiona. Jednak już w pierwszych po wojnie wolnych wyborach lokalnych (27 maja 1990 r.) pojawiła się inicjatywa jego odtworzenia. W ciągu kilku miesięcy rady blisko 60 miast podjęły uchwały o przystąpieniu do ZMP i w styczniu 1991 roku odbył się w Poznaniu - statutowej siedzibie Związku - Kongres Restytucyjny.
Dzięki temu dziś Związek Miast Polskich tworzy najnowszą historię polskiej, odrodzonej samorządności, skutecznie wspierając polskie miasta w działaniach na rzecz rozwoju społecznego i gospodarczego oraz upowszechnia dobre praktyki nowoczesnego i innowacyjnego zarządzania samorządowymi wspólnotami mieszkańców. Aby osiągnąć ten cel i stwarzać miastom jak najlepsze warunki dla świadczenia przez nie usług publicznych najwyższej jakości, Związek współpracuje z wieloma podmiotami publicznymi i prywatnymi, w kraju i za granicą.
Obecnie do ZMP należą 382 miasta, w których mieszka ponad 80% miejskiej ludności Polski. Tylko w tym roku do ZMP przystąpiło 10 nowych miast: Hajnówka, Działdowo, Kłecko, Szczytno, Tomaszów Lubelski, Tczew, Włodawa, Wolin, Zaniemyśl i Zamość. Zauważalny jest wzrost dynamiki - w 2023 roku Związek liczył 355 członków, a w ubiegłym roku - już 371. W ostatnich 10 latach najwięcej miast – 25, przystąpiło w 2019 roku oraz w 2021 roku – 20 miast. Być może w tym roku uda się pobić poprzednie rekordy. Niewątpliwie siła Związku wynika także z liczby jego członków, której wzrost pomaga zwiększyć w istotny sposób skuteczność działania. W ostatnim czasie pojawiła się niepowtarzalną okazja, aby wspólny głos miast był mocniejszy, bardziej słyszalny, a co najważniejsze efektywny, dzięki temu że rząd i parlament starają się aktualnie poprawiać niekorzystną sytuację finansową miast i ich funkcjonowanie.
Najważniejszym działaniem Związku jest praca legislacyjna, polegająca na lobbowaniu na rzecz jak najkorzystniejszych rozwiązań prawnych dla samorządu (m.in. w procesie opiniowania projektów ustaw i rozporządzeń) oraz lepszego finansowania JST, w tym ze środków unijnych. Często samorządowcy widzą, że mimo wytężonych wysiłków sukces miast i dobrobyt społeczności zależy nie tylko od ich zaangażowania i pracy, ale od decyzji podejmowanych codziennie przez rządzących. Związek Miast Polskich od lat zabiera stanowczy głos m.in. w sprawie stanu finansów JST, edukacji, ustroju samorządu, zmian w gospodarce odpadami, taryf opłat za wodę i ścieki, finansowania dróg lokalnych, podatków od nieruchomości czy wynagrodzeń burmistrzów i prezydentów. Aktualnie jest wielka szansa na to, żeby wiele tych postulatów zostało spełnionych.
Członkostwo w ZMP jest okazją do ciekawej współpracy przy projektach realizowanych przez Związek oraz w jego komisjach tematycznych, które stanowią płaszczyznę praktycznej wymiany doświadczeń dla specjalistów samorządowych z różnych dziedzin i gremium doradcze dla Zarządu ZMP. Związek jest zawsze otwarty na aktywność oraz pomysłowość burmistrzów i prezydentów zrzeszonych w nim miast. Przy czym, co warto podkreślić, Związek nie jest organizacją jedynie dla burmistrzów i prezydentów, lecz pomaga w codziennej pracy również radnym i urzędnikom poprzez szkolenia, grupy wymiany doświadczeń, warsztaty i bazy danych, a na tym zyskują wszyscy mieszkańcy.
Miasta mogą korzystać na przykład z doradztwa eksperckiego, dzielić się opiniami czy pisać o swoich problemach. Nie wszystkie z nich ZMP może rozwiązać, ponieważ często wymagają np. zmian prawnych, ale sprawia, że są przekazywane z opinią Związku do parlamentu czy rządu i pilotowane.
ZMP umożliwia ponadto udział w licznych projektach realizowanych przez Związek oraz posługiwanie się wypracowanymi w ich ramach narzędziami wspomagającymi zarządzanie miastami (np. Monitor Rozwoju Lokalnego, Narzędzie Samooceny) oraz uczestniczenie w inicjatywach (Forum Rozwoju Lokalnego, Sieci Wymiany Doświadczeń). Dzięki temu wszyscy członkowie Związku mogą zdobywać wiedzę i kompetencje, które są niezbędne do lepszego rozwoju miasta dla dobra mieszkańców.
Związek prowadzi aktywne działania medialne, inicjuje debatę w kluczowych dla miast tematach i zaprasza samorządy do wspólnych kampanii informacyjnych. ZMP prowadzi portal informacyjny www.miasta.pl, który gromadzi i udostępnia treści zarówno ze Związku, jak i miast członkowskich. Aktywnie angażuje się w komunikację ze środowiskiem samorządowym poprzez newsletter i media społecznościowe, prowadząc profile na Facebooku, YouTube i LinkedIn, a także publikując podcasty na Spotify. Ponadto wydaje miesięcznik „Samorząd Miejski” oraz organizuje briefingi i konferencje prasowe, zapewniając bieżący przepływ informacji i rzetelne źródło wiedzy o sprawach miast.
