W związku z trwającym kryzysem uchodźczym na granicy polsko-białoruskiej i niehumanitarnym traktowaniem obywateli i obywatelek innych państw uwięzionych na tym pograniczu, a także w związku z napływem dużej liczby Białorusinek i Białorusinów uciekających przed reżimem Łukaszenki, przedstawiciele miast zrzeszeni w Komisji Praw Człowieka i Równego Traktowania ZMP wypracowali stanowisko w sprawie kryzysu uchodźczego na granicy. Zwracamy się z apelem do strony rządowej o jak najszybsze wypracowanie wspólnych rozwiązań rządu i samorządu dla osób, które zmuszone są do opuszczenia swoich ojczyzn – czytamy w dokumencie.

Jednocześnie samorządowcy zadeklarowali gotowość współpracy w tej trudnej problematyce podkreślając, że zdecydowanie potrzeba działań systemowych, ponad doraźnymi podziałami politycznymi i w duchu porozumienia.

Szeroka perspektywa i polityka w tym zakresie powinna uwzględniać m.in. ustalenie modelu dofinansowania dla samorządów na przygotowanie miejsc do zamieszkania dla uchodźców, pomoc socjalną, tłumaczenia, wsparcie kompetencyjne dla pracowników samorządów oraz partnerów społecznych, środki na naukę języka polskiego dla osób dorosłych oraz na edukację szkolną (klasy przygotowawcze, dodatkowe godziny w szkołach). Ważne będą również rozwiązania prawne: usprawnienie procedur legalizacji pobytu cudzoziemców oraz większa dostępność do rynku pracy, uelastycznienie w kwestii wymaganych dokumentów potwierdzających wykształcenie czy kwalifikacje zawodowe. – czytamy w stanowisku Komisji.

Przedstawiciele miast podkreślili, że wypracowanie form pomocy cudzoziemcom leży w kompetencjach rządu polskiego, dlatego miasta czekają na taką inicjatywę, która umożliwi udział samorządu w proponowanych działaniach. Deklarują współpracę i oczekują uzgodnień w zakresie podziału kompetencji w systemowych rozwiązaniach pomiędzy administracją rządową i samorządową.

Apelujemy do władz centralnych o humanitarne i zgodne z konwencjami międzynarodowymi, których Polska jest sygnatariuszem, oraz prawem krajowym potraktowanie azylantów znajdujących się na pograniczu polsko-białoruskim, jak również o długofalową politykę migracyjną nastawioną na integrację - piszą w stanowisku członkowie Komisji.

Kwestia uchodźców i imigrantów oraz problemy miast z tym związane pojawiły się w tematyce ostatniego posiedzenia Komisji 30 sierpnia br. w Sopocie, zorganizowanego po raz pierwszy w formule hybrydowej. Przedstawiciele miast zwracali uwagę, że to trudny temat, bowiem o ile w kwestii przyjmowania repatriantów działa państwowy system i procedury, o tyle w przypadkach uciekinierów z innych państw (np. Białorusinów, którzy w Polsce nierzadko zjawiają się bez kompletu dokumentów) urzędnicy miejscy mierzą się z zupełnie nową sytuacją.

Dlatego samorządowcy uważają, że pilnie potrzebne są systemowe rozwiązania, które obejmą kwestie pracy, mieszkań, braku dokumentów, edukacji dzieci przybywających do Polski, a także pomocy psychologicznej dla przybyszów, którzy często mają za sobą traumatyczne przeżycia. Obecnie uchodźcy czy imigranci przybywający do Polski to w zasadzie od razu osoby wykluczone.

Podczas spotkania przedstawiciele samorządu Sopotu podzielili się z członkami komisji doświadczeniami z obecności coraz liczniejszej grupy Białorusinów w mieście.

Kolejnym tematem, jaki pojawił się na sierpniowym posiedzeniu Komisji był stan prac nad przygotowaniem manuala równościowego dla samorządów w ramach projektu „Miasta praw człowieka”. To realizowane od wiosny tego roku przedsięwzięcie, poświęcone standardom minimum praw człowieka w polskich samorządach”. Realizowane jest wspólnie przez Stowarzyszenie Arteria oraz Związek Miast Polskich z dotacji programu Aktywni Obywatele - Fundusz Krajowy, finansowanego z Funduszy EOG.

- Ochrona praw człowieka w Polsce przeżywa poważny kryzys. Dowodem na to są alarmujące dane na temat mowy nienawiści, pogardy, przestępstw powodowanych nienawiścią czy doświadczanej przez nas na co dzień polaryzacji opinii, czyli czegoś co nazywamy spójnością społeczną – mówiła wiosną dr Anna Strzałkowska, kierowniczka merytoryczna projektu. – Musimy też stwierdzić, że władze państwowe nie są zainteresowane dzisiaj realizacją standardów praw człowieka. Samorządy próbują reagować na łamanie praw człowieka, wiele z nich chce i próbuje realizować działania na rzecz tych praw. Jednak brakuje samorządom narzędzi i wiedzy do realizacji tych działań.

Obecnie w ramach projektu trwają prace nad podręcznikiem „Miasta Praw Człowieka. Jak dobrze przygotować się do realizacji standardów praw człowieka na poziomie samorządów”. Opracowywać go będą wspólnie eksperci oraz urzędnicy samorządowi. Będzie to zbiór dobrych praktyk, narzędzi, sprawdzonych rozwiązań i tych, które nie odniosły spodziewanego skutku. Zbiór ów przyjmie formę praktycznego manuala oraz materiałów audiowizualnych.

O przygotowaniach do uroczystego podpisania Europejskiej Karty Równości Kobiet i Mężczyzn w Życiu Lokalnym Rady Gmin i Regionów Europy przez zainteresowane polskie samorządy mówiła dr Marta Mazurek, Radna RM Poznania i przedstawicielka ZMP w Komisji ds. Równości CEMR.

Członkowie Komisji wysłuchali także dwóch wykładów. O procedurze skargowej w świetle Ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami oraz przykładowych klauzulach umownych wynikających z przepisów tego aktu prawnego mówiła mecenas Katarzyna Heba. Z kolei wyzwania społeczne w kontekście realizacji samorządowej polityki społecznej były przedmiotem wystąpienia prof. Mirosława Grewińskiego, rektora Uczelni Korczaka, Prezesa Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej. Prezentacje towarzyszące obu wystąpieniom znajdują się poniżej w załącznikach.

Termin kolejnego spotkania Komisji ustalono na 21 września

(epe)