Problem narasta od kilka lat. W 2019 roku na gminy nałożono obowiązek likwidacji nielegalnych składowisk odpadów niebezpiecznych, stwarzających zagrożenie dla środowiska oraz zdrowia mieszkańców, z nieruchomości niekomunalnych (art. 26 ustawy o odpadach), nie przekazując przy tym żadnych środków finansowych na ten cel. Zygmunt Frankiewicz, prezes ZMP podkreślał, że to wielka niesprawiedliwość - zawiodły służby państwa (policja, prokuratora, WIOŚ), dopuściły do przestępstwa, a mają płacić samorządy i społeczności lokalne, do których trafiły te odpady. - Zapłacą ci, którym zwieźli odpady pod dom, a gminy nie miały żadnych narzędzi, aby temu zapobiegać i nie popełniły żadnego przewinienia, w skutek którego te odpady tam trafiły – stwierdził senator. Sprawa powinna być poruszona w kampanii wyborczej.
Miasto Gliwice boryka się także z tym problem. – Stoimy na stanowisku, że nie jest to zadanie własne gminy, mamy wykładnię, że nie są to odpady komunalne i gminy nie mają środków, które można by przeznaczyć na ich likwidację, gdyż mogą zajmować się tylko gospodarką odpadów komunalnych – mówił Łukasz Oryszczak, rzecznik prasowy Gliwic. Miasto przegrało już co prawda w pierwszej instancji, ale będzie składać odwołanie wyżej. Przedstawiciel Gliwic powiedział, że miasto przygotowało także gotowy projekt nowelizacji (w załączeniu), która ma zlikwidować tę niesprawiedliwość (dopisanie w ustawie o odpadach, że jest to zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej). Został on już przekazany za pośrednictwem Śląskiego Związku Gmin i Powiatów do MKiŚ. Samorządowcy podkreślali, że gminy nie mają żadnych narzędzi prawnych, aby przeciwdziałać nielegalnemu składowaniu odpadów na swoim obszarze (np. na nieruchomościach prywatnych). W niektórych małych gminach koszty usuwania takich wysypisk mogą przekraczać nawet sumę ich rocznych budżetów.
Arkadiusz Chęciński, prezydent Sosnowca nawiązał do spotkania Komisji Gospodarki Komunalnej ZMP, które odbyło się 8 sierpnia w Wołominie. Jak wynika z tegorocznego raportu Najwyżej Izby Kontroli – jest to zadanie zlecone gminom przez rząd i jako takie powinno być finansowane z budżetu centralnego. Potwierdził to mec. Maciej Kiełbus z kancelarii Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna sp. k. - raport NIK jasno wskazuje, że to rząd powinien zapłacić za utylizację niebezpiecznych odpadów. Samorządowcy z miast podczas posiedzenia Komisji mówili jednak, że w praktyce uzyskanie środków na ten cel jest niezwykle trudne. Np. NFOŚiGW nie chce dawać pieniędzy na ten cel, bo jest to finansowanie działalności mafijnej.
Więcej na ten temat (projekt ZMP zmiany ustawy o odpadach) TUTAJ.
Dofinansowanie do przeprawy promowej i in vitro
Pozytywnie zaopiniowano projekt ustawy o zmianie ustawy o dochodach JST, który dotyczy przeprawy promowej w Świnoujściu. Projekt zakłada zwiększenie określenia średniego natężenia ruchu w kontekście rzecznych przepraw promowych w skali roku powyżej 2000 pojazdów na dobę, lub przepraw promowych o średnim natężeniu ruchu pasażerów (pieszych i rowerzystów) w skali roku powyżej 3000 osób na dobę. Dzięki tym zmianom rozszerzy się kryterium, jakie musi spełniać przeprawa rzeczna, aby JST mogła ubiegać się o dofinansowanie z rezerwy subwencji ogólnej. Projektodawca słusznie wskazał, że brak przedmiotowej zmiany będzie determinował powstanie wykluczenia osób, których nie stać na przejazdy komunikacją miejską, przejeżdżającej właśnie tunelem pod Świną. Tunel nie dopuszcza ruchu pieszego, dlatego jedyną alternatywą na darmowe przemieszczenie się między wyspami będzie przeprawa promowa. Zarząd pozytywnie zaopiniował także projekty ustaw o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (KU, druk senacki 1072), który zakłada finansowanie leczenia niepłodności metodą in vitro, oraz o zmianie ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym, ustawy o rachunkowości oraz Krajowym Rejestrze Sądowym (senacki), ponieważ zapewnia bezpieczeństwo w obrocie finansowym (nakłada na spółkę będącą jednostką zainteresowania publicznego obowiązku opracowania i wdrożenia systemu kontroli wewnętrznej w celu zapewnienia wiarygodności sprawozdawczości finansowej).
Uszczelnienie dotacji dla niepublicznych szkół
Zarząd Związku negatywnie zaopiniował projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe (obywatelski, druk 3520), tzw. Lex Czarnek 3, który trafił już do Senatu. W opinii ZMP, to kolejna odmiana bardzo złej regulacji. Samorządowcy z miast zwracali uwagę na np. brak jest definicji „seksualizacji”, co może powodować nadużycia w związku z błędną interpretacją. Przy tak delikatnej materii, jaką jest wychowanie i zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży, w tym aspekty ich seksualności, niezbędnym jest wprowadzenie takiej definicji. Zastrzeżenia budzi również szybka ścieżka procedowania projektu (projekt złożony 19 lipca br.). W tym kontekście nadal aktualne są wątpliwości podniesione przez Prezydenta RP w grudniu 2022 r. dotyczące braku „wysłuchań publicznych oraz szerokich konsultacji społecznych”.
W sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o finansowaniu zadań oświatowych przygotowanego na zlecenie ZMP przez Kancelarię Ziemskiego, dotyczącego optymalizacji udzielania dotacji podmiotom niepublicznym, Zarząd czeka na uwagi z miast. Członkowie Zarządu przekażą następnie projekt do centralnych komitetów wyborczych z pytaniem o możliwość jego poparcia. Propozycja ta wprowadza zmianę i doprecyzowanie reguł związanych z kontrolą pobierania i wydatkowania tzw. dotacji oświatowych, udzielanych na podstawie ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych, co powoduje skuteczne i niecierpiące zwłoki uszczelnienie systemu.
Uwagi do regulacji
Zarząd zdecydował uwzględnić drobne uwag z miast w senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (druk 928). W opinii Z. Frankiewicza, chociaż regulacja ta nie wejdzie w życie niestety w tej kadencji, to trzeba do niej wrócić w nowej. Kluczowe zmiany, które ona proponuje, to zatwierdzanie taryf na okres roku (a nie na 3) oraz zatwierdzanie taryf w drodze uchwały rady gminy. Członkowie Zarządu postanowili przekazać też techniczne uwagi z miast do MRiT do projektu ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych.
Dyskryminacja komunikacji miejskiej
Zarząd ZMP postawił przekazać uwagi z miast do projektów rozporządzeń MI zmieniającego rozporządzenie ws. wniosków o objęcie w danym roku budżetowym dopłatą z Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej (np. ujednolicenie zasad w skali kraju, dodatkowe kryterium - utrzymanie takiej samej liczby połączeń w wakacje, jak w roku szkolnym, zwiększenie dopłaty z FRPA z kwoty maksymalnie 3 zł do kwoty 4,5 zł za 1 wzkm), MRiT ws. zbiorów danych przestrzennych oraz metadanych w zakresie zagospodarowania przestrzennego, MRiT ws. określenia wzoru formularza wniosku dotyczącego aktu planowania przestrzennego. Przy okazji tego pierwszego z projektów Tadeusz Truskolaski, prezydent Białegostoku wskazał na niejednakowe traktowanie spółek miejskich wszystkich samorządów, na czym traci miejska komunikacja i stanowi to element niszczenia samorządów dużych miast. Zarząd ZMP wielokrotnie już wnosił o objęcie dopłatami także komunikacji miejskiej (o dyskryminacji komunikacji miejskiej rozmawiano np. na posiedzeniu Zarządu w Uniejowie w grudniu ub.r. – wniosek o umożliwienie korzystania z FRPA przez przewozy komunikacji miejskiej, które wykonują kursy na obszarach przylegających gmin, będących członkami porozumień międzygminnych).
Korzystne zapisy
Pozytywnie, choć z uwagami, zaopiniowano w Radomiu projekt rozporządzeń: RM zm. rozporządzenie ws. przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (chodzi o zabudowę systemami fotowoltaicznymi, wprowadza korzystne zwiększenie progów kwalifikacji dla inwestycji polegających na budowie garaży lub parkingów zarówno na obszarach cennych przyrodniczo, jak i na pozostałych terenach) oraz MKiŚ ws. minimalnych rocznych poziomów recyklingu dla opakowań wielomateriałowych oraz dla opakowań po środkach niebezpiecznych, poniżej których nie mogą zostać określone poziomy w porozumieniu zawieranym z marszałkiem województwa.
Przedstawiciele z miast członkowskich ZMP poparli ponadto postulat wprowadzenia nowelizacji ustawy o samorządzie gminnym dotyczącej referendum ws. odwołania wójta po nieudzieleniu absolutorium (wstrzymanie wykonania uchwały w przypadku zniesienia skargi do sądu administracyjnego).
Przeciwko utracie dochodów JST
Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego definicji budowli, przekazał, że WSA w Gliwicach zwrócił uwagę organom podatkowym, że w ciągu 18 miesięcy, gdy zaskarżony przepis utraci moc obowiązującą, przy wątpliwościach należy działać na korzyść podatnika. Obawiając się utrwalenia niekorzystnego orzecznictwa i w obronie zasadniczej części podatków od nieruchomości miast, Biuro ZMP w imieniu Zarządu wystąpiło do profesora Leonarda Etela, specjalisty prawa podatkowego i finansowego, o przygotowanie projektów zapisu ustawowego. Kancelaria K. Ziemskiego natomiast opracuje informację i wyjaśnienia prawne w tej sprawie, ponieważ sytuacja ta może być przyczynkiem do zwiększenia liczby wniosków, i miasta powinny umieć się bronić przed utratą swoich dochodów.
Zarząd przyjął informację, że aż 12 polskich miast złożyło deklaracje o przystąpieniu do konkursu o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029, w tym 11 spośród nich to członkowie Związku Miast Polskich. Prezentacje kandydatów do tego tytułu zostaną pokazane podczas Samorządowego Forum Kultury, które odbędzie się w Wejherowie 28-29 września br. Wejherowo będzie też 29 września gościć Zarząd Związku.
Zarząd Związku obradujący w Radomiu zdecydował ponadto o włączeniu się w kampanię profrekwencyjną stworzoną przez miasto Gdańsk #NieŚpijBoCięPrzegłosują!. Więcej - TUTAJ.
Joanna Proniewicz, rzecznik prasowa ZMP
