Związek Miast Polskich zorganizował 17 grudnia br. w ramach Forum Rozwoju Lokalnego (FRL) kolejne, XIV już seminarium online z cyklu „Uruchomienie endogennych potencjałów warunkiem rozwoju małych i średnich miast w Polsce” pod tytułem „Samoocena rozwoju instytucjonalnego JST – narzędzie organizacji współpracy gospodarczej i rozwoju (OECD)”.
Podczas spotkania eksperci OECD po raz pierwszy zaprezentowali nowe, praktyczne narzędzie samooceny rozwoju instytucjonalnego opracowane dla polskich gmin i powiatów. OECD w swoim podejściu podkreśla znaczenie rozwoju instytucjonalnego do skutecznego zarządzania rozwojem lokalnym. Kładzie nacisk na krytyczne wyzwania stojące przed JST, tj. zarządzanie finansami, uwzględnienie w politykach lokalnych problemu zmian klimatu czy istotę współpracy ponadlokalnej. Wskazuje również, jak dużą wagę odgrywa zdolność do wykorzystania potencjału mieszkańców i innych stron zainteresowanych lub wywierających istotny wpływ na poprawę standardu życia czy budowanie i realizację planów rozwoju w oparciu o rozwijane kompetencje własnych pracowników. OECD, we współpracy ze Związkiem Miast Polskich (ZMP) oraz Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR), przygotowało metodę samooceny dla jednostek samorządu terytorialnego w Polsce, aby w ten sposób wspierać je w planowaniu i realizacji lokalnych strategii rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem kluczowych obszarów zarządzania publicznego i rozwoju terytorialnego.
Samoocena ma istotne znaczenie jako wsparcie JST w procesie wdrażania strategii rozwoju i jak zapewniał prof. dr hab. Tomasz Kaczmarek z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza - optymistycznie patrzy na narzędzie OECD nie tylko z punktu wiedzenia praktycznego, ale też naukowego. W jego opinii zarządzanie strategiczne powinno być realizowane w oparciu o: udział mieszkańców („producentów i dostawców” usług w decyzjach dotyczących miasta), wykorzystanie bazy danych - open i big data oraz technologie informacyjno-komunikacyjne. - W strategicznym zarządzaniu rozwojem ważna jest nie tylko techniczna sprawność i skuteczność realizacji planu, ale także uczenie się oraz zdolności analityczne i adaptacyjne – mówił profesor. Bardzo ważne są ponadto nie tylko same konsultacje społeczne, ale współuczestnictwo w procesie decyzyjnym.
Uniwersalne narzędzie samooceny, z którego mogą skorzystać zarówno mniejsze jak i większe JST, przedstawiła uczestnikom spotkania, Isidora Zapata, analityk z OECD. Przypomniała, że zostało ono przygotowane we współpracy z przedstawicielami polskich JST, która rozpoczęła się w zeszłym roku. Przed opracowaniem narzędzia OECD przygotowało szczegółowy kwestionariusz, odwiedziło różne JST w całej Polsce i przeprowadziło wywiady z przedstawicielami władz, pracownikami różnych działów oraz wieloma interesariuszami, a następnie przetestowało je na warsztatach z potencjalnymi użytkownikami i ekspertami.
Celem tego narzędzia jest przede wszystkim wsparcie osób odpowiedzialnych za rozwój w lokalnych samorządach, a także m.in. podniesienie efektywności zaplanowanych działań, pomoc przy skuteczniejszym wdrażaniu priorytetów lokalnych i dostarczaniu lepszej jakości usług. Pokazuje, w jakim miejscu jesteśmy i co można zrobić więcej. Narzędzie samooceny bada 3 obszary: wzmocnienie rozwoju instytucjonalnego, doskonalenie świadczenia usług oraz wzmacnianie wewnętrznych potencjałów procesów zarządzania. Wyznacza 3 poziomy dojrzałości instytucjonalnej – bazowy, pośredni i optymalny. – To narzędzie powinno nam zawsze towarzyszyć i wspierać w procesie podejmowania decyzji – mówiła I. Zapata. Jest proste, ale precyzyjne. Wymaga jednak regularności stosowania oraz spojrzenia długofalowego. Jeśli samoocena ma być skuteczna, istotny jest także sam proces, a nie tylko wyniki. Dlatego bardzo ważne jest zaangażowanie do niego zarówno interesariuszy wewnętrznych, jak i zewnętrznych.
Doradcy z ZMP - Katarzyna Śpiewok, Krzysztof Markiel oraz Wiesława Kwiatkowska omawiając założenia samooceny OECD, zaprezentowali cały katalog korzyści, jakie mogą wynikać dla samorządów z zastosowania tego narzędzia.
Podczas spotkania w ramach FRL mechanizmami rozwoju instytucjonalnego w praktyce i swoimi doświadczeniami podzielili się też samorządowcy. O monitorowaniu strategii rozwoju oraz programów operacyjnych w Gdańsku – korzyściach, wyzwaniach i rekomendacjach dla mniejszych samorządów opowiedział Robert Wójcik, starszy inspektor w Wydziale Polityki Gospodarczej Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Z kolei „Plan zrównoważonej mobilności Jaworzna jako przykład wieloaspektowego, zintegrowanego projektowania usług publicznych” przedstawił Paweł Silbert, prezydent Jaworzna. Natomiast „Instrumenty dłużne w zarządzaniu finansami Ostrowca Świętokrzyskiego” zaprezentował Jarosław Górczyński, prezydent Ostrowca Świętokrzyskiego.
Jak zwrócił uwagę Tomasz Soliński, zastępca prezydenta Krosna, narzędzie samooceny wraz z SAS-em stanowi świetny zestaw diagnostyczny dla samorządów. - Narzędzie samooceny służy do skanowania naszych potrzeb, a jego sednem jest podejmowanie decyzji w oparciu o dane. Będziemy je promowali szeroko wśród miast w ramach Programu „Rozwój Lokalny” i naszej statutowej działalności – powiedział w podsumowaniu Tomasz Potkański, zastępca dyrektora Biura ZMP.
Zachęcamy do obejrzenia relacji wideo z seminarium oraz do zapoznania się z prezentacjami prelegentów i narzędziem samooceny dla jednostek samorządu lokalnego w Polsce (w załączeniu).
Opracowanie narzędzia samooceny dla jednostek samorządu terytorialnego szczebla lokalnego w Polsce stanowi element projektu „Lepsze zarządzanie, planowanie i dostarczanie usług w jednostkach samorządu lokalnego w Polsce”, prowadzonego we współpracy ze Związkiem Miast Polskich (ZMP) oraz Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej.
Cykl seminariów jest realizowany w ramach Programu „Rozwój lokalny” wdrażanego przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej w ramach III edycji Funduszy norweskich i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. FRL to uruchomiona przez Związek Miast Polskich otwarta platforma samorządowo-rządowo-eksperckiej debaty oraz zintegrowany pakiet działań służących promocji podejścia oraz narzędzi zrównoważonego i endogennego rozwoju lokalnego.
